geelpurperen spanner Idaea muricata

De levendige purperkleurige en gele vleugeltekening onderscheidt de geelpurperen spanner van vrijwel alle andere spanners.
Familie
spanners (GEOMETRIDAE)
Onderfamilie
Sterrhinae / Idaea muricata
Groep
Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen
(goed tot redelijk goed te determineren)
Zeldzaamheid

Vrij algemeen. Komt voor in de duinen en lokaal op niet te droge zandgronden; op sommige plaatsen lijkt de soort vrij algemeen voor te komen. RL: niet bedreigd.

Rode lijst
kwetsbaar

Verspreiding
Vliegtijd
Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 8-10 mm. De levendige purperkleurige en gele vleugeltekening onderscheidt deze soort van vrijwel alle andere kleine spanners. Bij sommige exemplaren overheersen de gele vlekken, andere zijn overwegend purperkleurig met kleine gele vlekjes midden op de vleugel en een gele franje.

Gelijkende soorten vlinder

De zuringspanner (Lythria cruentaria) en het purperuiltje (Phytometra viridaria) hebben geen vlekken maar duidelijke dwarsbanden op de voorvleugel. Zie ook de purperen stipspanner (Scopula rubiginata). Daarnaast zijn er verschillende geel met purperkleurige dagactieve microvlinders in de familie van de lichtmotten (Pyralidae), onder andere de muntvlinder (Pyrausta aurata) en de purpermot (Pyrausta purpuralis); beide hebben echter een iets andere vleugelvorm en tekening en zijn donkerder van kleur. Ook de triangelmot (Hypsopygia costalis) is anders getekend.

purperuiltje
Phytometra viridaria
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

zuringspanner
Lythria cruentaria
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

purperen stipspanner
Scopula rubiginata
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

Gelijkende soorten rups

Okergele spanner (Idaea ochrata), randstipspanner (Idaea sylvestraria), satijnstipspanner (Idaea subsericeata) en geblokte stipspanner (Idaea emarginata). Let op: de rups kan ook verward worden met rupsen van de Scopula-soorten.
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

okergele spanner
Idaea ochrata
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

randstipspanner
Idaea sylvestraria
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

satijnstipspanner
Idaea subsericeata
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

geblokte stipspanner
Idaea emarginata
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

Vliegtijd en gedrag

Half juni-begin augustus in één generatie; soms een kleine partiële tweede generatie. De vlinders zijn overdag gemakkelijk op te jagen uit lage vegetatie. Ze vliegen vanaf de schemering en rond zonsopkomst en komen op licht.

Levenscyclus

Rups: augustus-half mei. De soort overwintert als rups en verpopt zich in een cocon in de strooisellaag.

Waardplanten

Diverse kruidachtige planten.

Habitat

Vooral vochtige heiden, moerassen en natte graslanden; ook drogere heiden.

Zeldzaamheid

Vrij algemeen. Komt voor in de duinen en lokaal op niet te droge zandgronden; op sommige plaatsen lijkt de soort vrij algemeen voor te komen. RL: niet bedreigd.

België

In Vlaanderen vrij zeldzaam en wijdverbreid ten oosten van de lijn Antwerpen-Brussel; zeldzaam in Oost- en West-Vlaanderen. In Wallonië vrij zeldzaam, maar wijdverbreid.

Mondiaal

Van Spanje en Frankrijk via West- en Midden-Europa (inclusief de Britse eilanden), Midden-Scandinavië en naar het oosten Rusland en Siberië en als ssp. minor (Sterneck 1927) in het Amoergebied, Noord-China, Korea en Japan; in het zuiden: Midden-Italië, de Balkan en de Kaukasus.

Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
voor 1950
1950 - 1979
1980 - 1999
2000 - feb 2016
Engelse naam
Purple-bordered Gold
Duitse naam
Purpurstreifen-Zwergspanner
Franse naam
la Phalène aurorale , la Variée
Oud Nederlandse naam
purperspannertje, snoepje
Synoniemen
Acidalia muricata, Sterrha muricata, Acidalia auroraria
Toelichting Nederlandse naam

De vleugelkleuren van dit spannertje zijn geel en purper.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Idaea: idaios heeft betrekking op de berg Ida, de uitzichtplaats van waaruit de goden en godinnen de gevechten rond Troje volgden.
muricata: murex is een weekdier dat de beroemde Tyrische purperkleurstof leverde. Verwijst uiteraard naar de purperen tekening op de vleugels.

Auteursnaam en jaartal
(Hufnagel, 1767)

Actualiteiten

Ontdek meer

Blijf op de hoogte

Ontvang vlindernieuws

Soorten uit dezelfde familie spanners (GEOMETRIDAE)

gevlekte spikkelspanner
Alcis deversata

silenedwergspanner
Eupithecia venosata

geelblad
Ennomos quercinaria

satijnen spikkelspanner
Deileptenia ribeata

bessentakvlinder
Eulithis mellinata

berkenoogspanner
Cyclophora albipunctata

alle soorten uit deze familie