gele lis-boorder Helotropha leucostigma

Familie
uilen (NOCTUIDAE)
Onderfamilie
Hadeninae / Helotropha leucostigma
Groep
Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen
(goed op gelijkende soorten letten)
Zeldzaamheid

Algemeen. Komt verspreid over het land voor. RL: kwetsbaar.

Rode lijst
kwetsbaar

Verspreiding
Vliegtijd
Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 14-17 mm. De voorrand en de achterrand van deze chocoladebruine of roodachtig bruine uil vormen een vrij rechte hoek en de vleugelpunt is scherp. Opvallend is de wit of crèmekleurig omrande niervlek, waarin een witachtig halvemaanvormig vlekje ligt. Sommige exemplaren zijn vrij effen getekend; van de tekening zijn vrijwel alleen de niervlek en een donkere golvende zone langs de achterrand zichtbaar. Ook komen exemplaren voor met een duidelijker afstekende tekening; vanuit de witachtige niervlek lopen één of twee witte aders het zoomveld in en er loopt vaak een witte ader richting de vleugelwortel. Bovendien hebben deze exemplaren een opvallende lichte band in het zoomveld, waarvan de binnenrand duidelijk recht is; de band contrasteert met de donkere zone langs de achterrand. Zowel de grootte als de kleur zijn variabel.

Kenmerken rups

Tot 32 mm; huid zacht en glad, enigszins glinsterend; lichaam donker grijsachtig bruin, soms met een groenachtige zweem, met over de rug drie iets lichtere lengtestrepen; stippen donkerbruin en opvallend; nekschild op segment één glimmend zwart; kop glimmend bruin.

Gelijkende soorten vlinder

De Amphipoea-soorten hebben een groot aantal fijne dwarslijnen op de voorvleugel. Zie ook de halmrupsvlinder (Mesapamea secalis), het weidehalmuiltje (M. secalella) en de wollegras-uil (Celaena haworthii).

wollegras-uil
Celaena haworthii
NOCTUIDAE: Hadeninae

weidehalmuiltje
Mesapamea secalella
NOCTUIDAE: Hadeninae

halmrupsvlinder
Mesapamea secalis
NOCTUIDAE: Hadeninae

Vliegtijd en gedrag

Eind juni-begin oktober in één generatie. De vlinders komen zowel op licht als op smeer en bezoeken bloemen.

Levenscyclus

Rups: maart-juli. De rups leeft in de stengel en de wortel van de waardplant. De verpopping vindt plaats in een losse cocon in de strooisellaag. De soort overwintert als ei.

Waardplanten

Gele lis en galigaan; mogelijk ook pijpenstrootje.

Habitat

Vooral moerassen en rietlanden.

Zeldzaamheid

Algemeen. Komt verspreid over het land voor. RL: kwetsbaar.

België

Vrij zeldzaam in Vlaanderen. Wijdverbreid in alle provincies en lokaal talrijk. In Wallonië zeer zeldzaam, met enkel recente waarnemingen uit Henegouwen.

Mondiaal

Europa: noordelijk tot Noord-Schotland, Midden-Scandinavië en Karelië. Naar het zuiden tot in de zuidelijke Alpendalen van Zuidoost-Frankrijk tot Slovenië, Joegoslavië, Bulgarije (een geïsoleerd voorkomen op Sardinië en een enkele vangst in Midden-Griekenland). Dwars door Noord- en Midden-Azië, zuidelijk tot de Kaukasus en verder tot Noord-China, Korea en Japan.

Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
voor 1950
1950 - 1979
1980 - 1999
2000 - feb 2016
Engelse naam
Crescent
Duitse naam
Schwertlinieneule
Franse naam
niet bekend
Synoniemen
Gortyna leucostigma, Luperina fibrosa, Celaena leucostigma
Toelichting Nederlandse naam

De rupsen van veel uiltjes dringen door in de stengel van planten; ze eten en groeien daar.
De gele lis is een belangrijke waardplant voor deze boorder.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

leucostigma: leukos is wit en stigma is een vlek, naar de kleine bleke niervlek.

Auteursnaam en jaartal
(Hübner, 1808)

Actualiteiten

Ontdek meer

Blijf op de hoogte

Ontvang vlindernieuws

Soorten uit dezelfde familie uilen (NOCTUIDAE)

florida-uil
Spodoptera exigua

vlekdaguil
Heliothis peltigera

grijze stofuil
Hoplodrina respersa

bruine breedvleugeluil
Diarsia brunnea

tweestreepgrasuil
Mythimna turca

alle soorten uit deze familie