marmerspanner Ecliptopera silaceata

De donkere middenband van de marmerspanner wordt bijna altijd onderbroken door twee witte lijnen.
Familie
spanners (GEOMETRIDAE)
Onderfamilie
Larentiinae / Ecliptopera silaceata
Groep
Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen
(goed op gelijkende soorten letten)
Zeldzaamheid

Algemeen. Een soort die vooral voorkomt op de zandgronden en daar vrij algemeen is; in de duinen lokaal. Ook uit andere delen van het land komen waarnemingen. RL: niet bedreigd.

Rode lijst
niet bedreigd

Verspreiding
Vliegtijd
Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 13-17 mm. Heeft een markante marmerachtige tekening door de vele wit omrande lichtbruine en donkerbruine banden en vlekken. De donkere middenband wordt bijna altijd onderbroken door twee witte lijnen. Vaak zijn deze lijnen dun en maken ze min of meer deel uit van de middenband. Soms zijn deze witte lijnen veel breder en opvallender en wordt de zwartbruine middenband hierdoor opgedeeld in twee grote vlekken. De witte lijnen in de middenband kunnen ook gedeeltelijk of zelfs helemaal ontbreken. In de golflijn bevindt zich een rij donkere witgerande pijlvormige vlekken; deze pijlvlekken zijn onregelmatig van grootte, maar in het midden altijd groot. Het borststuk en het achterlijf zijn bruin; de vlinder rust vaak met het uiteinde van het achterlijf omhoog gekruld.

Kenmerken rups

Tot 29 mm; lang en slank; lichaam helder groen met smalle gele banden tussen de segmenten; over de rug een gebroken, roodachtig bruine middenstreep, die bij de kop en staart sterker getekend is; langs de flanken enkele roodachtig bruine vlekjes; poten roodachtig bruin; naschuiver met een witte streep; kop ingesneden, groen met donker roodachtig bruine bovenkant.

Gelijkende soorten vlinder

De springzaadspanner (E. capitata) is iets kleiner en heeft een oranje borststuk en achterlijf; de pijlvlekken in de golflijn nemen bij de springzaadspanner vanaf de voorrand richting de binnenrand duidelijk af in grootte en zijn in het midden klein. Zie ook de fraaie walstrospanner (Lampropteryx suffumata) en de wortelhoutspanner (Eulithis prunata).

fraaie walstrospanner
Lampropteryx suffumata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

wortelhoutspanner
Eulithis prunata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

springzaadbandspanner
Xanthorhoe biriviata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

Gelijkende soorten rups

Springzaadspanner (Ecliptopera capitata).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

springzaadspanner
Ecliptopera capitata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

Vliegtijd en gedrag

Half april-eind augustus in twee generaties; in warme zomers een partiële derde generatie eind september-begin oktober. De vlinders komen op licht en op smeer. Overdag kunnen ze gemakkelijk worden opgejaagd uit de directe omgeving van de waardplant.

Levenscyclus

Rups: mei-oktober. De soort overwintert als pop in de strooisellaag.

Waardplanten

Diverse planten, met name groot springzaad en reuzenbalsemien. Ook op heksenkruid en kattenstaart.

Habitat

Vooral brede bospaden en open plekken in het bos; soms (volks)tuinen, wegbermen, struwelen, kanaaldijken, graslanden, heiden, moerassen en verwaarloosde stukjes grond in stedelijke omgeving.

Zeldzaamheid

Algemeen. Een soort die vooral voorkomt op de zandgronden en daar vrij algemeen is; in de duinen lokaal. Ook uit andere delen van het land komen waarnemingen. RL: niet bedreigd.

België

Vrij algemeen in het hele land.

Mondiaal

Het Iberisch Schiereiland, via West- en Midden-Europa inclusief de Britse eilanden oostwaarts via Rusland tot de Altaj en het Oessoerigebied; ook in Noord-Amerika. In Scandinavië tot boven de poolcirkel, in het zuiden tot Italië en de Balkanlanden tot de Kaukasus.

Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
voor 1950
1950 - 1979
1980 - 1999
2000 - feb 2016
Engelse naam
Small Phoenix
Duitse naam
Braunleibiger Springkrautspanner
Franse naam
la Cidarie ochracée
Oud Nederlandse naam
wilgenroosjesspanner
Synoniemen
Larentia silaceata, Cidaria silaceata
Toelichting Nederlandse naam

Marmerspanner wijst op de combinatie van tekening en kleur van deze spanner.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Ecliptopera: ekleipo is falen, te kort schieten en ops, opos is gezicht; in zijn verklaring zegt Warren: 'het gezicht is niet bol maar duidelijk vlak'.
silaceata: sil is een soort geelachtige aarde, okerkleurig en silaceus is heeft de kleur van; vanwege de gelige schubben in het subbasale en in het postmediane deel van de voorvleugels.

Auteursnaam en jaartal
(Denis & Schiffermüller, 1775)

Actualiteiten

Ontdek meer

Blijf op de hoogte

Ontvang vlindernieuws

Soorten uit dezelfde familie spanners (GEOMETRIDAE)

gestreepte bremspanner
Perconia strigillaria

bruine grijsbandspanner
Cabera exanthemata

zwartkamdwergspanner
Gymnoscelis rufifasciata

hoornbloemdwergspanner
Eupithecia pygmaeata

gevlekte spikkelspanner
Alcis deversata

taxusspikkelspanner
Peribatodes rhomboidaria

alle soorten uit deze familie