oranje agaatspanner Eulithis testata

De grondkleur van de oranje agaatspanner kan variëren van oranje tot licht- of donkerbruin.
Familie
spanners (GEOMETRIDAE)
Onderfamilie
Larentiinae / Eulithis testata
Groep
Nachtvlinder die zowel dagactief als nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen
(goed op gelijkende soorten letten)
Zeldzaamheid

Vrij algemeen. Komt voor in de duinen en in de heidegebieden in Noord-Nederland; op andere plaatsen verspreid over het land minder algemeen. RL: kwetsbaar.

Rode lijst
kwetsbaar

Verspreiding
Vliegtijd
Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 13-19 mm. De grondkleur kan variëren van helder bruinachtig oranje tot licht- of donkerbruin, soms met een roodachtige tint; kenmerkend is de witte waas die in wisselende mate op de vleugel aanwezig is. Een belangrijk kenmerk is de brede V-vormige middenband op de voorvleugel; de wit afgezette buitenrand hiervan bezit een aantal opvallende ronde uitstulpingen. Een ander opvallend kenmerk is het witte streepje in de vleugelpunt dat vaak onderdeel is van een min of meer driehoekige oranje of bruine vlek. Het vrouwtje is veel kleiner dan het mannetje en heeft een smallere voorvleugel.

Gelijkende soorten vlinder

De gewone agaatspanner (E. populata) heeft geen witte waas over de vleugel en heeft een donker streepje in de vleugelpunt; bovendien heeft de middenband geen uitgesproken V-vorm, maar wel twee min of meer stompe uitsteeksels aan de buitenrand. De bessentakvlinder (E. mellinata) heeft een scherpe punt aan de buitenrand van de middenband en heeft een andere rusthouding.

bessentakvlinder
Eulithis mellinata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

gewone agaatspanner
Eulithis populata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

Vliegtijd en gedrag

Half juni-half september in één generatie. De vlinders zijn overdag gemakkelijk op te jagen. Ze komen op licht en bezoeken ´s nachts bloemen. De mannetjes vliegen in de schemering en worden in de loop van de vliegtijd vaak ook dagactief.

Levenscyclus

Rups: begin juni-eind juli. De rups verpopt zich op de waardplant tussen samengesponnen bladeren. De soort overwintert als ei op de waardplant.

Waardplanten

Vooral bosbes, berk, wilg en populier.

Habitat

Heiden, ruige graslanden, duinen, open bossen en vochtige plaatsen.

Zeldzaamheid

Vrij algemeen. Komt voor in de duinen en in de heidegebieden in Noord-Nederland; op andere plaatsen verspreid over het land minder algemeen. RL: kwetsbaar.

België

In Vlaanderen vrij zeldzaam, maar wijdverbreid ten oosten van de lijn Antwerpen-Brussel. Zeldzaam in Oost- en West-Vlaanderen. In Wallonië wijdverbreid ten zuiden van Samber en Maas.

Mondiaal

Zuidwest- en West-Europa inclusief de Britse eilanden oostwaarts via Rusland tot de Oeral en tot Altaj en het Amoergebied; in het noorden tot boven de poolcirkel, naar het zuiden tot de Alpen en de Karpaten. Ook in Noord-Amerika.

Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
voor 1950
1950 - 1979
1980 - 1999
2000 - feb 2016
Engelse naam
Chevron
Duitse naam
Bräunlichgelber Haarbüschelspanner
Franse naam
la Cidarie agate
Synoniemen
Lygris testata, Cidaria testata, Cidaria achatinata
Toelichting Nederlandse naam

De wetenschappelijke Genusnaam wijst op een 'mooie steen' (zie toelichting wetenschappelijke naam); agaat is zo'n mooie steen.
Deze spanner is niet echt oranje, maar ten opzichte van de andere agaatvlinders heeft deze toch wel een oranje-achtig uiterlijk.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Eulithis: eulithos is gemaakt van mooie steen; de vlinders zien er aantrekkelijk uit, veelal met geelachtige grondkleur die aan zandsteen doet denken.
testata: testa is een stuk gebakken klei, een baksteen. De vlinder heeft een geelachtig bruine grondkleur.

Auteursnaam en jaartal
(Linnaeus, 1761)

Actualiteiten

Ontdek meer

Blijf op de hoogte

Ontvang vlindernieuws

Soorten uit dezelfde familie spanners (GEOMETRIDAE)

dubbelhoekbandspanner
Euphyia biangulata

grijze bosrankspanner
Horisme aquata

grijze heispanner
Pachycnemia hippocastanaria

smalvleugeldwergspanner
Eupithecia nanata

geblokte zomervlinder
Thalera fimbrialis

kleine voorjaarsspanner
Agriopis leucophaearia

alle soorten uit deze familie