orvlinder Tethea or

Een soort met een variabele kleur en tekening, die voorkomt in biotopen met populieren, is de orvlinder.
Familie
eenstaartjes (DREPANIDAE)
Onderfamilie
Thyatitinae / Tethea or
Groep
Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen
(goed op gelijkende soorten letten)
Zeldzaamheid

Vrij algemeen. Komt verspreid over het hele land voor. RL: kwetsbaar.

Rode lijst
kwetsbaar

Verspreiding
Vliegtijd
Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 16-19 mm. Kenmerkend zijn de drie- of vierdubbele dwarslijnen op de voorvleugel, die net voordat ze de voorrand bereiken uiteen wijken. De daar tussen gelegen, uit twee vlekken bestaande witachtige figuur doet enigszins denken aan de ’80’ bij de peppel-orvlinder. De vlekken kunnen vaag of onduidelijk zijn en zijn soms vervangen door een donkere tekening. Soms komen donkere exemplaren met een opvallende lichte vlekken voor. Ook bij deze soort loopt een opvallend streepje vanuit de vleugelpunt de vleugelzoom in.

Kenmerken rups

Tot 20 mm; lichaam bleek blauwachtig groen of geelachtig met over de spiracula een witachtige lengtestreep; boven de spiracula soms een rij zwarte vlekjes met lichte kernen; kop bleek bruinachtig geel met zwarte tekening op de voorzijde.

Gelijkende soorten vlinder

Zie de peppel-orvlinder (T. ocularis), de eiken-orvlinder (Cymatophorina diluta), de lente-orvlinder (Achlya flavicornis) en de krakeling (Diloba caeruleocephala).

Bekijk de gedetailleerde verschillen met illustraties tussen de Tethea- en Cymatophorina-soorten.

lente-orvlinder
Achlya flavicornis
DREPANIDAE: Thyatitinae

krakeling
Diloba caeruleocephala
DREPANIDAE: Thyatitinae

peppel-orvlinder
Tethea ocularis
DREPANIDAE: Thyatitinae

eiken-orvlinder
Cymatophorina diluta
DREPANIDAE: Thyatitinae

Gelijkende soorten rups

Peppel-orvlinder (Tethea ocularis), tandjesuil (Sideridis turbida) en gele uil (Enargia paleacea).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

gele uil
Enargia paleacea
DREPANIDAE: Thyatitinae

tandjesuil
Sideridis turbida
DREPANIDAE: Thyatitinae

peppel-orvlinder
Tethea ocularis
DREPANIDAE: Thyatitinae

Vliegtijd en gedrag

Eind april-eind augustus in twee generaties. De vlinders zijn ´s nachts actief en komen op licht en op smeer.

Levenscyclus

Rups: eind mei-september. De rups leeft overdag tussen strak tegen elkaar gesponnen bladeren en foerageert ´s nachts onbeschut. De soort overwintert als pop in een cocon tussen de bladeren van de waardplant en valt daarmee in de herfst op de grond.

Waardplanten

Wilg en (ratel)populier.

Habitat

Loofbossen en andere habitats met zowel oude ratelpopulieren als jonge opslag.

Zeldzaamheid

Vrij algemeen. Komt verspreid over het hele land voor. RL: kwetsbaar.

België

Vrij algemeen in het hele land.

Mondiaal

Heel Europa met uitzondering van delen van het Middelllandse Zeegebied (Corsica, Sardinië, Sicilië, Zuid-Spanje, Zuid-Italië, Zuid-Griekenland) tot bovenin Scandinavië. Naar het oosten via Siberië tot Oost-Azië en Japan. In het zuidoosten tot Klein-Azië en de Kaukasus.

Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
voor 1950
1950 - 1979
1980 - 1999
2000 - feb 2016
Engelse naam
Poplar Lutestring
Duitse naam
Pappel-Eulenspinner
Franse naam
l'Or , la Double-Bande brune
Synoniemen
Cymatophora or, Palimpsestis or, Tethea rufa
Toelichting Nederlandse naam

Zeven soorten uit de onderfamilie Thyatirinae zijn bijeengevoegd onder de groepsnaam orvlinder. Op de voorvleugel van deze soort zit een witte tekening die met enige fantasie als or gelezen kan worden.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Tethea: tethea is afgeleid van Tethys, de vrouw van Oceanus en de moeder van de riviergoden en van de Oceaniden (nimfen van de open zee). De naam heeft betrekking op de dwarslijn op de voorvleugel die op het verloop van een rivier lijkt.
or: or komt van de tekening op de voorvleugels die samen de letters o en r vormen.

Auteursnaam en jaartal
(Denis & Schiffermüller, 1775)

Actualiteiten

Ontdek meer

Blijf op de hoogte

Ontvang vlindernieuws

Soorten uit dezelfde familie eenstaartjes (DREPANIDAE)

linde-eenstaart
Sabra harpagula

vuursteenvlinder
Habrosyne pyritoides

witte eenstaart
Cilix glaucata

groenige orvlinder
Polyploca ridens

lente-orvlinder
Achlya flavicornis

eiken-orvlinder
Cymatophorina diluta

alle soorten uit deze familie