wegedoornspanner Philereme transversata

De voorvleugel van de wegedoornspanner is donkerbruin en is, evenals de achtervleugel, gekarteld aan de achterrand.
Familie
spanners (GEOMETRIDAE)
Onderfamilie
Larentiinae / Philereme transversata
Groep
Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen
(goed tot redelijk goed te determineren)
Zeldzaamheid

Vrij zeldzaam. Wordt vooral waargenomen in de duinen van Noord- en Zuid-Holland en in Zuid-Limburg; kan lokaal vrij algemeen zijn. RL: bedreigd.

Rode lijst
bedreigd

Verspreiding
Vliegtijd
Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 17-20 mm. Een warmbruine, soms zeer donkere spanner met een brede, tamelijk spits toelopende voorvleugel. De donkere middenband is dicht bij de voorrand van de vleugel enigszins geknikt en het daardoor ontstane uitsteeksel aan de buitenzijde van de middenband heeft vaak een scherpe dubbele (W-vormige) punt. De achterrand van de vleugels is gekarteld, wat vooral bij de achtervleugel duidelijk te zien is. Zowel de kleur als de sterkte van de dwarslijnen kunnen aanzienlijk variëren.

Kenmerken rups

Tot 24 mm; lichaam groen met smalle, geelachtig groene ringen tussen de segmenten; over de rug een donkergroene lengtestreep en op de flanken een witte lengtestreep; spiracula roodachtig oranje; over het laatste spiraculum en de naschuiver een opvallende purperachtig bruine vlek; kop groen. Er is ook een grijsachtig witte vorm met een brede, purperachtig bruine middenstreep over de rug, donkere vlekken op de flanken en een grijsachtig bruine onderzijde; de kop is zwart.

Gelijkende soorten vlinder

Zie de sporkehoutspanner (P. vetulata).

sporkehoutspanner
Philereme vetulata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

Gelijkende soorten rups

Oranje berkenspanner (Archiearis parthenias), novemberspanner (Epirrita autumnata), bleke novemberspanner (Epirrita christyi) en herfstspanner (Epirrita dilutata).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

bleke novemberspanner
Epirrita christyi
GEOMETRIDAE: Larentiinae

oranje berkenspanner
Archiearis parthenias
GEOMETRIDAE: Larentiinae

novemberspanner
Epirrita autumnata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

herfstspanner
Epirrita dilutata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

Vliegtijd en gedrag

Begin juni-begin augustus in één generatie. De vlinders worden overdag soms van de waardplant opgejaagd. Ze vliegen in de schemering en komen op licht.

Levenscyclus

Rups: eind april-begin juni. De rups foerageert ´s nachts. De soort overwintert als ei.

Waardplanten

Wegedoorn.

Habitat

Vooral bossen, struwelen op kalkrijke grond en duinen.

Zeldzaamheid

Vrij zeldzaam. Wordt vooral waargenomen in de duinen van Noord- en Zuid-Holland en in Zuid-Limburg; kan lokaal vrij algemeen zijn. RL: bedreigd.

België

Zeer zeldzaam in Vlaanderen. Eén recente vindplaats in Limburg (Riemst, 2009) en een losse waarneming in Antwerpen. Zeldzaam in Wallonië, met verspreide waarnemingen in alle provincies behalve Henegouwen; goed vertegenwoordigd in de Viroinvallei.

Mondiaal

Verspreiding als bij P. vetulata. Niet in Noorwegen; in het zuiden wel in Albanië, op de Balkan en zelfs in Noord-Iran en Toerkmenistan.

Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
voor 1950
1950 - 1979
1980 - 1999
2000 - feb 2016
Engelse naam
Dark Umber
Duitse naam
Grosser Kreuzdornspanner
Franse naam
la Phalène du nerprun
Synoniemen
Scotosia transversata, Philereme rhamnata, Scotosia rhamnata, Larentia rhamnata, Philereme variegata
Toelichting Nederlandse naam

Wegedoorn is de waardplant van deze spannersoort.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Philereme: phileremos is houdt van eenzaamheid, mogelijk verwijzend naar de gewoonte van de rups zich af te zonderen tussen gesponnen bladeren.
transversata: transversus is dwars gaan; bij deze soort lopen de lijnen opvallend dwars over de vleugels.

Auteursnaam en jaartal
(Hufnagel, 1767)

Actualiteiten

Ontdek meer

Blijf op de hoogte

Ontvang vlindernieuws

Soorten uit dezelfde familie spanners (GEOMETRIDAE)

korstmosspanner
Cleorodes lichenaria

fraaie walstrospanner
Lampropteryx suffumata

getekende rozenspanner
Anticlea derivata

bonte bandspanner
Epirrhoe tristata

halvemaanvlinder
Selenia tetralunaria

berkenwintervlinder
Operophtera fagata

alle soorten uit deze familie