zuidelijke stipspanner Idaea trigeminata

Gewoon varkensgras en klimop zijn de waardplanten van de zeer zeldzame zuidelijke stipspanner.

Familie: spanners (GEOMETRIDAE)
Onderfamilie: Sterrhinae / Idaea trigeminata
Groep: Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen: (goed op gelijkende soorten letten)
Zeldzaamheid: Zeer zeldzaam. Een trekvlinder waarvan verspreid over het land slechts enkele waarnemingen bekend zijn.
Rode lijst: trekvlinder

Verspreiding

Vliegtijd

Kenmerken vlinder: Voorvleugellengte: 10-11 mm. Deze stipspanner heeft grotendeels egaal crèmekleurige vleugels. De voorrand van de voorvleugel is opvallend zwartachtig paarsbruin van de vleugelwortel tot aan de binnenste dwarslijn en in het zoomveld ligt een kenmerkend patroon van aan elkaar grenzende vlekken met dezelfde kleur. Op de voorvleugel vormen deze vlekken net geen doorlopende band. Op de achtervleugel is een dergelijk patroon ook aanwezig maar veel vager. Op iedere vleugel is een duidelijke middenstip aanwezig; de stip op de voorvleugel ligt op of aan de buitenzijde van de middelste dwarslijn. Deze lijn is evenals de binnenste dwarslijn dun en onopvallend. De buitenste dwarslijn is wel duidelijk zichtbaar en vormt een scherpe grens tussen de ‘donkere vlekkenband’ en de rest van de voorvleugel.
Gelijkende soorten vlinder: De schildstipspanner (I. biselata) heeft in het zoomveld een dubbele donkere band, die volledig doorloopt over de achtervleugel; de middenstip op de voorvleugel ligt aan de binnenzijde van de binnenste dwarslijn. Bij de vlekstipspanner (I. dimidiata) is alleen het veld bij de binnenrandhoek van de voorvleugel donker gekleurd.; schildstipspanner
Idaea biselata
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

vlekstipspanner
Idaea dimidiata
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

Vliegtijd en gedrag: Juni-augustus in één generatie. De vlinders vliegen vanaf de schemering en komen op licht.
Levenscyclus: Rups: augustus-juni. De soort overwintert als rups en verpopt zich in losse aarde.
Waardplanten: Vooral gewoon varkensgras en klimop.
Habitat: Brede bospaden, bosranden, struwelen en kalkgraslanden.; bospaden

bosranden

kalkgraslanden

struwelen

Zeldzaamheid: Zeer zeldzaam. Een trekvlinder waarvan verspreid over het land slechts enkele waarnemingen bekend zijn.
België: Zeer zeldzaam. Een zwerver die maar af en toe in ons land wordt gezien. Twee recente waarnemingen uit West-Vlaanderen (2010 en 2014).
Mondiaal: Noord-Afrika, Zuidwest-Europa (Spanje), Engeland en Noordwest-Europa; in het noorden: Zweden en Estland. In Midden-Europa: Duitsland, Zwitserland, Oostenrijk, Hongarije, Tsjechië, Slowakije en Roemenië. Verder nog de Balkenlanden, het Zwarte Zeegebied, Klein-Azië en Toerkmenistan. Corsica, Sardinië, Sicilië en Italië.
Trend op lange en korte termijn: Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden: Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.; voor 1950

1950 - 1979

1980 - 1999

2000 - feb 2016

Engelse naam

Treble Brown Spot

Duitse naam

Labkraut-Bindenspanner

Franse naam

l'Acidalie retournée

Synoniemen

Acidalia trigeminata

Toelichting Nederlandse naam

De stipspanners hebben een meer of minder duidelijke middenstip op voor- en ook vaak op achtervleugels. Nagenoeg alle Scopula's en Idaea's zijn stipspanners.
Deze stipspanner is bij ons heel zeldzaam maar in zuidelijker streken veel gewoner.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Idaea: idaios heeft betrekking op de berg Ida, de uitzichtplaats van waaruit de goden en godinnen de gevechten rond Troje volgden.
trigeminata: trigeninus is drievoudig. Vanwege de in drie delen gesplitste postdiscale lijn.

Auteursnaam en jaartal