vierbandspanner Xanthorhoe ferrugata

Exemplaren met een zwarte middenband behoren tot de vierbandspanner.

Familie: spanners (GEOMETRIDAE)
Onderfamilie: Larentiinae / Xanthorhoe ferrugata
Groep: Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen: (moeilijk tot zeer moeilijk te determineren)
Zeldzaamheid: Zeer algemeen. Komt verspreid over het hele land voor. RL: niet bedreigd.
Rode lijst: niet bedreigd

Verspreiding

Vliegtijd

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 12-13 mm. Er zijn zowel exemplaren met een zwartachtige als soms ook een meer roodbruine middenband. Exemplaren met een rood-achtige middenband zijn aan de hand van uiterlijke kenmerken niet van de bruine vierbandspanner (X. spadicearia) te onderscheiden. Exemplaren met een zwarte middenband behoren betreffen vierbandspanners. Soms wordt de duidelijke inkeping aan de binnenzijde van de brede donkere middenband als diagnostische vermeld. Dit kenmerk is echter niet diagnostisch.

Vlak bij de vleugelpunt bevindt zich een vrij opvallende dubbele vlek. De onderzijde van voor- en achtervleugel zijn doorgaans grijsachtig en weinig contrastrijk getekend, met kleine, onopvallende middenstippen.

Gelijkende soorten vlinder

Zie de bruine vierbandspanner (X. spadicearia), de springzaadbandspanner (X. biriviata) en de grote vierbandspanner (X. quadrifasiata).

grote vierbandspanner
Xanthorhoe quadrifasiata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

bruine vierbandspanner
Xanthorhoe spadicearia
GEOMETRIDAE: Larentiinae

springzaadbandspanner
Xanthorhoe biriviata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

Gelijkende soorten rups

Springzaadbandspanner (Xanthorhoe biriviata), koolbandspanner (Xanthorhoe designata), bruine vierbandspanner (Xanthorhoe spadicearia), grote vierbandspanner (Xanthorhoe quadrifasiata), geoogde bandspanner (Xanthorhoe montanata), zwartbandspanner (Xanthorhoe fluctuata), scherphoekbandspanner (Euphyia unangulata) en egale bosrankspanner (Horisme tersata).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

springzaadbandspanner
Xanthorhoe biriviata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

koolbandspanner
Xanthorhoe designata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

zwartbandspanner
Xanthorhoe fluctuata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

bruine vierbandspanner
Xanthorhoe spadicearia
GEOMETRIDAE: Larentiinae

grote vierbandspanner
Xanthorhoe quadrifasiata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

geoogde bandspanner
Xanthorhoe montanata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

egale bosrankspanner
Horisme tersata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

scherphoekbandspanner
Euphyia unangulata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

Vliegtijd en gedrag: Half april-begin september in twee, soms drie generaties. De vlinders kunnen gemakkelijk worden opgejaagd uit struiken en lage vegetatie. Ze vliegen vanaf de schemering en komen op licht.
Levenscyclus: Rups: juni-juli en september-oktober. De soort overwintert als pop in een cocon in de strooisellaag.
Waardplanten: Diverse kruidachtige planten, zoals walstro, vogelmuur, zuring en paardenbloem.
Habitat: Vooral tuinen, bossen, struwelen, graslanden, moerassen, natte heiden en duinen.; bossen

duinen

graslanden

moerassen

natte heiden

struwelen

tuinen

Zeldzaamheid: Zeer algemeen. Komt verspreid over het hele land voor. RL: niet bedreigd.
België: Algemeen in het hele land.
Mondiaal: In Europa veelal dezelfde verbreiding als X. spadicearia; in het zuiden en oosten tot Kazachstan en het Amoer-gebied. Voor Kamtsjatska ssp. maliasei (Diakonov 1929). Ook in Noord-Amerika (Ferguson 1983).
Trend op lange en korte termijn: Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden: Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.; voor 1950

1950 - 1979

1980 - 1999

2000 - feb 2016

Engelse naam

Dark-barred Twin-spot Carpet

Duitse naam

Dunkler Rostfarben-Blattspanner

Franse naam

la Rouillée

Oud Nederlandse naam

rode bandspanner, vierbandspanner

Synoniemen

Larentia ferrugata, Cidaria ferrugata, Eubolia ferrugaria, Xanthorhoe unidentaria

Toelichting Nederlandse naam

De bandspanners hebben een bandtekening dwars over de vleugels.
Met wat fantasie zijn vier banden op de voorvleugels te onderscheiden, dat vond althans dhr. Ter Haar die deze soort vierbandmeter noemde in zijn boek 'Onze vlinders' (begin vorige eeuw).

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Xanthorhoe: xanthos is geel en rhoe is een stroom, een rivier; verwijzend naar de gelige kronkellijnen die een aantal soorten van dit genus kenmerken.
ferrugata: ferrugo is ijzerroest; de kleur van de mediane dwarsband. Deze naam zou beter passen bij X. spadicearia.

Auteursnaam en jaartal