vierbandspanner Xanthorhoe ferrugata
Ga direct naar:
Basis
Familie
Zeldzaamheid
Zeer algemeen. Komt verspreid over het hele land voor. RL: niet bedreigd.
Rode lijst
niet bedreigd
Levenswijze
Vliegtijd en gedrag
Half april-begin september in twee, soms drie generaties. De vlinders kunnen gemakkelijk worden opgejaagd uit struiken en lage vegetatie. Ze vliegen vanaf de schemering en komen op licht.
Levenscyclus
Rups: juni-juli en september-oktober. De soort overwintert als pop in een cocon in de strooisellaag.
Verspreiding
Vliegtijd
Benaming
Engelse naam
Dark-barred Twin-spot Carpet
Duitse naam
Dunkler Rostfarben-Blattspanner
Franse naam
la Rouillée
Oud Nederlandse naam
rode bandspanner, vierbandspanner
Synoniemen
Larentia ferrugata, Cidaria ferrugata, Eubolia ferrugaria, Xanthorhoe unidentaria
Meer
Toelichting Nederlandse naam
De bandspanners hebben een bandtekening dwars over de vleugels.
Met wat fantasie zijn vier banden op de voorvleugels te onderscheiden, dat vond althans dhr. Ter Haar die deze soort vierbandmeter noemde in zijn boek 'Onze vlinders' (begin vorige eeuw).
Toelichting wetenschappelijke naam
Xanthorhoe: xanthos is geel en rhoe is een stroom, een rivier; verwijzend naar de gelige kronkellijnen die een aantal soorten van dit genus kenmerken.
ferrugata: ferrugo is ijzerroest; de kleur van de mediane dwarsband. Deze naam zou beter passen bij X. spadicearia.
Auteursnaam en jaartal
(Clerck, 1759)
Herkenning
Kenmerken vlinder
Voorvleugellengte: 12-13 mm. Er zijn zowel exemplaren met een zwartachtige als soms ook een meer roodbruine middenband. Exemplaren met een rood-achtige middenband zijn aan de hand van uiterlijke kenmerken niet van de bruine vierbandspanner (X. spadicearia) te onderscheiden. Exemplaren met een zwarte middenband behoren betreffen vierbandspanners. Soms wordt de duidelijke inkeping aan de binnenzijde van de brede donkere middenband als diagnostische vermeld. Dit kenmerk is echter niet diagnostisch.
Vlak bij de vleugelpunt bevindt zich een vrij opvallende dubbele vlek. De onderzijde van voor- en achtervleugel zijn doorgaans grijsachtig en weinig contrastrijk getekend, met kleine, onopvallende middenstippen.
Gelijkende soorten vlinder
Zie de bruine vierbandspanner (X. spadicearia), de springzaadbandspanner (X. biriviata) en de grote vierbandspanner (X. quadrifasiata).
Gelijkende soorten rups
Springzaadbandspanner (Xanthorhoe biriviata), koolbandspanner (Xanthorhoe designata), bruine vierbandspanner (Xanthorhoe spadicearia), grote vierbandspanner (Xanthorhoe quadrifasiata), geoogde bandspanner (Xanthorhoe montanata), zwartbandspanner (Xanthorhoe fluctuata), scherphoekbandspanner (Euphyia unangulata) en egale bosrankspanner (Horisme tersata).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).
Gelijkende soorten vlinder
Gelijkende soorten rups
Verspreiding
Zeldzaamheid
Zeer algemeen. Komt verspreid over het hele land voor. RL: niet bedreigd.
België
Algemeen in het hele land.
Er is onvoldoende data om de soort te beoordelen voor de Rode Lijst van Vlaanderen (Veraghtert et al. 2023).
Mondiaal
In Europa veelal dezelfde verbreiding als X. spadicearia; in het zuiden en oosten tot Kazachstan en het Amoer-gebied. Voor Kamtsjatska ssp. maliasei (Diakonov 1929). Ook in Noord-Amerika (Ferguson 1983).
Trends
Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
Habitat
Vooral tuinen, bossen, struwelen, graslanden, moerassen, natte heiden en duinen.
Planten
Diverse kruidachtige planten, zoals walstro, vogelmuur, zuring en paardenbloem.
Nieuws
- Nachtvlinders in de Apenheul augustus 2011
Blijf op de hoogte
Ontvang vlindernieuwsWord donateur
Steun De Vlinderstichting
