grote koperuil Diachrysia chryson

Koninginnenkruid is de waardplant van de grote koperuil, een zeldzame trekvlinder.
Familie
uilen (NOCTUIDAE)
Onderfamilie
Plusiinae / Diachrysia chryson
Groep
Nachtvlinder die zowel dagactief als nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen
(goed op gelijkende soorten letten)
Zeldzaamheid

Zeer zeldzaam. Een trekvlinder waarvan slechts enkele recente waarnemingen bekend zijn.

Rode lijst
trekvlinder

Verspreiding
Vliegtijd
Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 20-24 mm. Deze uil heeft dezelfde karakteristieke vleugelvorm en rusthouding als de koperuil (D. chrysitis); de kop en de karakteristieke kuif zijn eveneens oranje van kleur. In het zoomveld van de voorvleugel bevindt zich een onvolledige messinggele dwarsband die vanaf de voorrand tot halverwege de vleugel loopt en zichtbaar is als een grote vierkante vlek. In deze metaalvlek is de golflijn te herkennen als een dunne bruine golvende lijn. Het middenveld en het overige deel van de dwarsband in het zoomveld zijn roodachtig bruin; de rest van de vleugel heeft een paarsachtig grijze of paarsachtig bruine kleur.

Kenmerken rups

Tot 30 mm; een 'semi-spanrups' met slechts drie paar buikpoten; lichaam helder geelachtig groen met over de rug een gebroken, donkergekernde, witte middenstreep met aan weerszijden een rij schuine, witte strepen; over de spiracula een zwartgezoomde, witte lengtestreep; kop glimmend groen.

Gelijkende soorten vlinder

De koperuil (D. chrysitis) heeft in plaats van een messinggele vlek, twee metaalgroene banden. Het zilvervenster (Autographa bractea) heeft een kleinere, minder gele en meer driehoekige vlek in het midden van de voorvleugel in plaats van dicht bij de vleugelpunt.

zilvervenster
Autographa bractea
NOCTUIDAE: Plusiinae

koperuil
Diachrysia chrysitis
NOCTUIDAE: Plusiinae

Vliegtijd en gedrag

Juni-augustus in één generatie. De vlinders zijn zowel overdag als in de schemering actief en bezoeken bloemen van onder andere kamperfoelie en koninginnenkruid. De vlinders komen op licht.

Levenscyclus

Rups: juli-mei. De soort overwintert als jonge rups tussen de stengels van de waardplant of andere weelderige vegetatie. De verpopping vindt plaats in een witachtige ovale cocon die gesponnen wordt aan de onderzijde van een blad van de waardplant.

Waardplanten

Koninginnekruid; de rups wordt vaker gezien op planten die in de schaduw van bomen groeien dan op planten in een open situatie.

Habitat

Oevers van rivieren en kanalen, moerassen en vochtige bossen.

Zeldzaamheid

Zeer zeldzaam. Een trekvlinder waarvan slechts enkele recente waarnemingen bekend zijn.

Belgiƫ

Zeer zeldzaam. Komt zeer lokaal voor in Namen en Luxemburg.

Mondiaal

In Europa vooral in de middengebieden; naar het noorden niet boven de noordrand van het middelgebergte tot Nederland, België, Nordrhein-Westfalen, Hessen, Noord-Beieren en de Sudeten-Karpatenketen. Nog meer naar het noorden alleen enkelingen in Nedersaksen (1951), Brandenburg (1954), Sachsen (1917), Denemarken (1931) en Zuid-Zweden (1981). Standvlinder ook in Zuid-Engeland en Wales. Naar het zuiden tot Noord-Spanje, Midden-Italië, Noord-Griekenland en Oost-Bulgarije. Naar het oosten van Karelië en Klein-Azië dwars door Noord- en Midden-Azië tot de Koerilen, Sachalin, het Amoer-Oessoeri-gebied, Korea, Noord- en Midden-China en Japan.

Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
voor 1950
1950 - 1979
1980 - 1999
2000 - feb 2016
Engelse naam
Scarce Burnished Brass
Duitse naam
Wasserdost-Goldeule
Franse naam
la Plusie topaze
Synoniemen
Plusia chryson
Toelichting Nederlandse naam

Deze uil heeft een koperen gedeelte op de voorvleugels en is groter dan de echte koperuil.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Diachrysia: diakhrusos is met gouddraad geweven. Wijzend op de metaalkleurige vlekken.
chryson: khruson is een goudschat; ook hier weer de verwijzing naar de metaalkleur van de vleugels.

Auteursnaam en jaartal
(Esper, 1789)

Actualiteiten

Ontdek meer

Blijf op de hoogte

Ontvang vlindernieuws

Soorten uit dezelfde familie uilen (NOCTUIDAE)

heidewitvleugeluil
Aporophyla lueneburgensis

grauwe stofuil
Caradrina gilva

tweekleurige grasuil
Apamea illyria

bleke grasuil
Mythimna pallens

bleke daguil
Heliothis nubigera

meidoornuil
Allophyes oxyacanthae

alle soorten uit deze familie