wilgengouduil Xanthia togata

De paarsbruine kop van de wilgengouduil contrasteert sterk met de goudgele voorvleugels en borststuk.
Familie
uilen (NOCTUIDAE)
Onderfamilie
Hadeninae / Xanthia togata
Groep
Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen
(goed op gelijkende soorten letten)
Zeldzaamheid

Algemeen. Komt verspreid over het hele land voor. RL: niet bedreigd.

Rode lijst
niet bedreigd

Verspreiding
Vliegtijd
Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 13-16 mm. De voorvleugel is hoekig van vorm en heeft een spitse vleugelpunt. Kenmerkend zijn de roze- of paarsachtig bruine kop en schouders die sterk contrasteren met de heldere goudgele grondkleur van de voorvleugel en van het borststuk. De tekening op de voorvleugel bestaat uit roze- of paarsachtig bruine vlekken en een brede onregelmatige dwarsband op de grens van het middenveld en het zoomveld. De binnenste lob van de niervlek is nauwelijks donkerder gevuld en vormt vrijwel één geheel met deze band. Er is enige variatie mogelijk. Soms bestaat de middenband slechts uit enkele geschulpte en onderbroken dwarslijnen. Er zijn ook exemplaren die op de niervlek na vrijwel geen tekening hebben.

Gelijkende soorten vlinder

De gewone gouduil (X. icteritia) is lichter geel van kleur en de kop en de schouders hebben dezelfde kleur als het borststuk en de vleugels; de binnenste lob van de niervlek is zwartachtig en altijd goed te onderscheiden.

gewone gouduil
Xanthia icteritia
NOCTUIDAE: Hadeninae

Gelijkende soorten rups

Gewone gouduil (Xanthia icteritia), saffraangouduil (Tiliacea aurago) en iepengouduil (Xanthia gilvago).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

saffraangouduil
Tiliacea aurago
NOCTUIDAE: Hadeninae

gewone gouduil
Xanthia icteritia
NOCTUIDAE: Hadeninae

iepengouduil
Xanthia gilvago
NOCTUIDAE: Hadeninae

Vliegtijd en gedrag

Augustus-eind oktober in één generatie. De vlinders komen zowel op licht als op smeer en bezoeken overrijpe bramen en bloemen van klimop.

Levenscyclus

Rups: april-juni. De rups leeft eerst in de katjes van de waardplant, later op de bladeren. Rupsen die met de katjes op de grond vallen, leven van kruidachtige planten. De rups maakt een cocon in de grond en verpopt zich daarin ongeveer zes weken later. De eieren worden in kleine rijtjes afgezet dicht bij de knoppen op een tak van de waardplant; de soort overwintert als ei.

Waardplanten

Wilg en populier; later ook diverse kruidachtige planten, waaronder zuring.

Habitat

Loofbossen, struwelen, moerassen, heiden en andere plaatsen waar de waardplant groeit; ook tuinen.

Zeldzaamheid

Algemeen. Komt verspreid over het hele land voor. RL: niet bedreigd.

België

Vrij algemeen in het hele land.

Mondiaal

Europa, Azië en Noord-Amerika. In Europa noordelijk tot de poolcirkel en zuidelijk tot Noord-Spanje, Midden-Italië, Noord-Griekenland en noordelijk Klein-Azië.

Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
voor 1950
1950 - 1979
1980 - 1999
2000 - feb 2016
Engelse naam
Pink-barred Sallow
Duitse naam
Violett-Gelbeule
Franse naam
la Mantelée , la Xanthie ochracée
Oud Nederlandse naam
wilgensaffraanuil
Synoniemen
Cirrhia togata, Xanthia lutea, Cirrhia lutea, Cosmia lutea, Citria lutea, Xanthia silago
Toelichting Nederlandse naam

De gouduilen hebben een geelachtige (gouden) grondkleur.
Wat de waardplant van deze soort betreft: wilg en populier; later ook diverse kruidachtige planten, waaronder zuring.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Xanthia: xanthos is geel, naar de overwegend geelachtige kleuren van de soorten binnen dit genus. Ochsenheimer nam deze naam over uit Hübner's Tentamen (1806).
togata: togatus is een toga dragend. De toga van de Romeinse senatoren had een 'latus clavus', een brede paarse band. Ook deze soort heeft een dergelijke band op de voorvleugels.

Auteursnaam en jaartal
(Esper, 1788)

Nieuws

Blijf op de hoogte

Ontvang vlindernieuws

Soorten uit dezelfde familie uilen (NOCTUIDAE)

roodbruine herfstuil
Agrochola nitida

vale stofuil
Athetis hospes

aardappelstengelboorder
Hydraecia micacea

kadeni-stofuil
Caradrina kadenii

grote bosbesuil
Eurois occulta

moeras-grasuil
Lateroligia ophiogramma

alle soorten uit deze familie