kompassla-uil Hecatera dysodea

Familie: uilen (NOCTUIDAE)
Onderfamilie: Hadeninae / Hecatera dysodea
Groep: Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen: (goed op gelijkende soorten letten)
Zeldzaamheid: Vrij zeldzaam. Een soort die vooral wordt waargenomen in het zuiden en westen van het land. RL: niet bedreigd.
Rode lijst: niet bedreigd

Verspreiding

Vliegtijd

Kenmerken vlinder: Voorvleugellengte: 14-15 mm. Deze uil is te herkennen aan het fijne patroon van witte en oranje vlekjes op de, soms groenachtig getinte, grijze voorvleugel, waarvan het middenveld donkerder is dan de rest. Opvallend zijn vooral de oranje vlekjes in het zoomveld en langs de binnenrand. De lichte achtervleugel heeft een brede bruine zoom.
Kenmerken rups: Tot 30 mm; lichaam okerkleurig of bleek roodachtig bruin met zwarte vlekjes, bleek groenachtig onder de lijn van de spiracula; soms met drie fijne, zwartachtige lengtestrepen over de rug; kop bleek geelachtig bruin.
Gelijkende soorten vlinder: De gele granietuil (Polymixis flavicincta) en kustuil (Polymixis lichenea zijn) aanzienlijk groter; de kustuil heeft bovendien een grotendeels witte achtervleugel. Zie ook de tweekleurige uil (H. bicolorata).; tweekleurige uil
Hecatera bicolorata
NOCTUIDAE: Hadeninae

kustuil
Polymixis lichenea
NOCTUIDAE: Hadeninae

gele granietuil
Polymixis flavicincta
NOCTUIDAE: Hadeninae

Vliegtijd en gedrag: Eind mei-half augustus in één generatie. De vlinders komen op licht en bezoeken bloemen.
Levenscyclus: Rups: eind juni-september. De rupsen worden soms rustend op de waardplant gevonden. De soort overwintert als pop net onder de grond.
Waardplanten: Diverse wilde en gekweekte soorten sla, waaronder kompassla.
Habitat: Wegbermen, (volks)tuinen en ruderale terreinen.; ruderale terreinen

tuinen

volkstuinen

wegbermen

Zeldzaamheid: Vrij zeldzaam. Een soort die vooral wordt waargenomen in het zuiden en westen van het land. RL: niet bedreigd.
België: In Vlaanderen zeldzaam en toegenomen; wijdverbreid in alle provincies. In Wallonië zeldzaam, vooral gezien ten noorden van Samber en Maas.
Mondiaal: Van Noord-Afrika via het Iberisch schiereiland tot Midden-Europa en door de gematigde zone tot de Oeral. De noordelijke grens verloopt zuidelijk van de Oostzee, de zuidgrens tot Voor- en Midden-Azië.
Trend op lange en korte termijn: Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden: Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.; voor 1950

1950 - 1979

1980 - 1999

2000 - feb 2016

Engelse naam

Small Ranunculus

Duitse naam

Kompasslatticheule

Franse naam

la Noctuelle dysodée

Synoniemen

Hadena dysodea, Polia dysodea, Hecatera chrysozona, Mamestra chrysozona, Polia spinaciae

Toelichting Nederlandse naam

Meerdere slasoorten zijn waardplant voor deze soort, zo ook kompassla. Ook in de Duitse soortnaam is kompassla opgenomen.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Hecatera: Hecate is de god van de onderwereld. Deze naam heeft dezelfde achtergrond als die van Hadena en van Hada.
dysodea: dusodes is vies ruikend. Mogelijk is de ervaring geweest dat bij het kweken in een afgesloten doos de zaak ging stinken hetgeen werd veroorzaakt door de voedselplant Lutatus, sla, die dan aan het rotten was.

Auteursnaam en jaartal