vierkantspikkelspanner Paradarisa consonaria

Een belangrijk kenmerk van de vierkantspikkelspanner is de donkerbruine vierkante vlek op de voorvleugel.
Familie
spanners (GEOMETRIDAE)
Onderfamilie
Ennominae / Paradarisa consonaria
Groep
Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen
(moeilijk tot zeer moeilijk te determineren)
Zeldzaamheid

Vrij zeldzaam. Komt lokaal voor in de duinen en op de zandgronden in het binnenland; de meeste meldingen komen van de Veluwe en van de Utrechtse Heuvelrug. RL: niet bedreigd.

Rode lijst
niet bedreigd

Verspreiding
Vliegtijd
Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 18-20 mm. Een belangrijk kenmerk van deze soort is de donkerbruine vierkante vlek op de voorvleugel, halverwege de buitenste dwarslijn. Wanneer deze vierkante vlek vaag is of wegvalt tegen de donkere zoom, is de grijswitte, of in elk geval lichtere, brede middenband, die contrasteert met de donkerdere vleugelzoom, een belangrijk hulpmiddel bij de herkenning. Dit kenmerk ontbreekt bij de zeldzame zwarte vormen, die meestal alleen nog een wit wortelveld, heel vaag een licht afgezette buitenste dwarslijn en een lichte golflijn bezitten.

Gelijkende soorten vlinder

De gewone spikkelspanner (Ectropis crepuscularia) heeft op dezelfde plek waar bij de vierkantspikkelspanner de vierkante vlek aanwezig is, een donkere markering die er enige gelijkenis mee vertoont, maar de adervork ontbreekt bij deze laatste. De achterrand van de achtervleugel is bij de vierkantspikkelspanner sterker geschulpt. Zie ook de geringde spikkelspanner (Cleora cinctaria).

geringde spikkelspanner
Cleora cinctaria
GEOMETRIDAE: Ennominae

gewone spikkelspanner
Ectropis crepuscularia
GEOMETRIDAE: Ennominae

Gelijkende soorten rups

Donker klaverblaadje (Macaria alternata) en klaverblaadje (Macaria notata).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

klaverblaadje
Macaria notata
GEOMETRIDAE: Ennominae

donker klaverblaadje
Macaria alternata
GEOMETRIDAE: Ennominae

Vliegtijd en gedrag

Half maart-eind juli in één generatie. De vlinders kunnen overdag op boomstammen worden gevonden of worden opgejaagd uit het struikgewas. Ze komen op licht.

Levenscyclus

Rups: juni-augustus. De soort overwintert als pop in de grond.

Waardplanten

Diverse bomen, met een voorkeur voor berk; ook beuk, eik en bosbes.

Habitat

Loofbossen, gemengde bossen en dichte struwelen; soms ook parken en grote tuinen.

Zeldzaamheid

Vrij zeldzaam. Komt lokaal voor in de duinen en op de zandgronden in het binnenland; de meeste meldingen komen van de Veluwe en van de Utrechtse Heuvelrug. RL: niet bedreigd.

België

Zeldzaam en zeer lokaal in Namen en Luxemburg.

Mondiaal

Van de Britse eilanden via de gematigde zone tot Oost-Azië; in het zuiden Portugal, Frankrijk, Italië en een paar Balkanlanden; ontbreekt echter ook vaak in delen van deze gebieden. In het noorden tot Zuid-Scandinavië.

Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
voor 1950
1950 - 1979
1980 - 1999
2000 - feb 2016
Engelse naam
Square Spot
Duitse naam
Glattbindiger Rindenspanner
Franse naam
la Boarmie du tilleul
Oud Nederlandse naam
de aanverwant, de gelijke
Synoniemen
Ectropis consonaria, Boarmia consonaria, Tephrosia consonaria
Toelichting Nederlandse naam

De spikkelspanners hebben een grijze tot grijsbruine grondkleur met veel golvende dwarslijnen en veelal besprenkeld met donkerder spikkels.
Vierkant verwijst naar de donkerbruine vierkante vlek op de voovleugels halverwege de buitenste dwarslijn.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Paradarisa: para is naast en Darisa is een tropisch genus; heeft dus veel gemeen met het Darisa-genus, het verschil zit in de bouw van de antennen.
consonaria: consonus is strokend met, passend bij; een mogelijke uitleg is: de vlinder zit geregeld op boomstammen en past daar zeer goed bij. Het kan ook betekenen: lijkt veel op nabije andere soorten.

Auteursnaam en jaartal
(Hübner, 1799)

Actualiteiten

Ontdek meer

Blijf op de hoogte

Ontvang vlindernieuws

Soorten uit dezelfde familie spanners (GEOMETRIDAE)

bruinbandspanner
Scotopteryx chenopodiata

lariksdwergspanner
Eupithecia lariciata

witroze stipspanner
Scopula emutaria

rode dennenspanner
Hylaea fasciaria

zuidelijke stipspanner
Idaea trigeminata

dunvlerkspanner
Lycia hirtaria

alle soorten uit deze familie