elzenwespvlinder Synanthedon spheciformis

Voorvleugellengte: 12-14 mm. Een relatief grote wespvlinder die voornamelijk zwart gekleurd is. Op het achterlijf is slechts één geelwitte band aanwezig; verder lopen er twee dunne lichtgele lijnen over het borststuk. Dit, in combinatie met de opvallende, eveneens lichtgele banden nabij de uiteinden van de antennen maakt deze soort onmiskenbaar. De voorvleugel wordt gekenmerkt door een tamelijk breed donkerbruin dwarsbandje en een gelijk gekleurd veld in het vleugeluiteinde.

Zie de bessenglasvlinder (S. tipuliformis), de eikenwespvlinder (S. vespiformis) en de klaverwespvlinder (Bembecia ichneumoniformis).

Bekijk de gedetailleerde verschillen met illustraties tussen de genoemde soorten.

Frambozenglasvlinder (Pennisetia hylaeiformis), hoornaarvlinder (Sesia apiformis), gekraagde wespvlinder (Sesia bembeciformis), populierenwespvlinder (Paranthrene tabaniformis), berkenglasvlinder (Synanthedon culiciformis), wilgenwespvlinder (Synanthedon formicaeformis), eikenwespvlinder (Synanthedon vespiformis), appelglasvlinder (Synanthedon myopaeformis), bessenglasvlinder (Synanthedon tipuliformis), klaverwespvlinder (Bembecia ichneumoniformis), wolfsmelkwespvlinder (Chamaesphecia tenthrediniformis) en schijn-wolfsmelkwespvlinder (Chamaesphecia empiformis).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

Half mei-half juni in één generatie. Mannetjes kunnen midden op de dag worden gelokt met feromoonpreparaten. De vlinders bezoeken soms ook bloemen.

Rups: augustus-mei. De rups overwintert minstens tweemaal en leeft onder in de stam of in de wortels van vooral jonge boompjes; waar de bomen te dik en te oud worden verdwijnt de soort. Let op kleine hoopjes houtpoeder op de grond onder het ronde uitkruipgat, dat een diameter heeft van 3 à 4 mm en dat in het begin als een lichte verkleuring van de bast zichtbaar is.

Els; soms berk.

Bosranden, houtwallen en paden in vochtige bossen, elzenbosjes, heiden, beekoevers en moerasachtige gebieden.

Zeldzaam. Komt verspreid over het land voor; maar er zijn nauwelijks waarnemingen bekend uit de kuststrook. RL: niet bedreigd.

Vrij zeldzaam in de Kempen en de noordelijke helft van Oost-Vlaanderen. In Wallonië wijdverbreid, met recente meldingen uit bijna alle provincies. Lokaal vrij algemeen.

Bijna overal in Europa. Naar het noorden van Schotland via Scandinavië (ook boven de poolcirkel), Rusland en Siberië (Amoer). Naar het zuiden van Noord-Portugal en Spanje via Zuid-Frankrijk en Noord-Italië en via de West-Balkan tot Noord-Griekenland en Roemenië.

Een aantal soorten binnen de Sesiidae-familie heeft veel gelijkenis met wespen vandaar dat zeven soorten binnen deze familie met wespvlinder worden aangeduid.
De rups van deze soort leeft op els en berk.

Meer over Nederlandse namen

Synanthedon: sun is dichtbij en anthedon is de bloemenliefhebber; bedoeld wordt lijkend op een bij.
spheciformis: sphex is een graafwesp en formis, forma is lijkt op.