donkere iepenuil Cosmia affinis

Familie
uilen (NOCTUIDAE)
Onderfamilie
Hadeninae / Cosmia affinis
Groep
Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen
(goed op gelijkende soorten letten)
Zeldzaamheid

Vrij algemeen. Komt vooral voor in de kustprovincies en lokaal op de zandgronden; elders af en toe een waarneming. RL: kwetsbaar.

Rode lijst
kwetsbaar

Verspreiding
Vliegtijd
Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 12-16 mm. Deze uil houdt in rust de vleugels dicht tegen het lichaam gedrukt. De binnenrand van de roodachtig bruine voorvleugel is naar binnen gebogen. De wit afgezette dwarslijnen vertonen vlak voor de voorrand een scherpe knik; de witte afzetting verbreedt zich hier tot een dikke witte lijn of een kleine driehoekige vlek. Ook aan het uiteinde van de vaag zichtbare golflijn bevindt zich een witachtige vlek. Deze vormt in combinatie met de witte vlek aan het uiteinde van de buitenste dwarslijn een zwakke halvemaanvormige vlek. De ringvlek en de niervlek zijn slechts vaag zichtbaar; de ringvlek is gereduceerd tot een zwart puntje dat lichtbruin omrand is. De achtervleugel is donker, soms bijna zwart van kleur met een vrij brede crèmekleurige achterrand en een iets smallere crèmekleurige voorrand.

Gelijkende soorten vlinder

De iepenuil (C. diffinis) heeft bredere en veel scherper afgetekende witte vlekken langs de voorrand en er zijn geen ringvlek en niervlek zichtbaar. Het maanuiltje (C. pyralina) heeft dicht bij de vleugelpunt een duidelijker en meer uitgesproken halvemaanvormige vlek, die roze- en purperachtig getint en wit omrand is; de binnenste dwarslijn is over de hele breedte van de vleugel sterk gegolfd. Beide gelijkende soorten hebben een lichtbruine achtervleugel.

maanuiltje
Cosmia pyralina
NOCTUIDAE: Hadeninae

iepenuil
Cosmia diffinis
NOCTUIDAE: Hadeninae

Vliegtijd en gedrag

Eind juni-eind september in één generatie. De vlinders komen zowel op licht (vaak al vroeg in de avond) als op smeer.

Levenscyclus

Rups: april-juni. De rups leeft tussen samengesponnen bladeren. De rups is kannibalistisch, ook als er voldoende voedsel aanwezig is. De verpopping vindt plaats in een cocon in de strooisellaag. De soort overwintert als ei.

Waardplanten

Iep en eik.

Habitat

Bossen, duinen, struwelen en windsingels; ook open gebieden met solitaire iepen.

Zeldzaamheid

Vrij algemeen. Komt vooral voor in de kustprovincies en lokaal op de zandgronden; elders af en toe een waarneming. RL: kwetsbaar.

België

In Vlaanderen zeldzaam, maar wijdverbreid, met name in Oost-Vlaanderen, Antwerpen en Vlaams-Brabant. In Wallonië lokaal, met enkele recente waarnemingen in Luik, Luxemburg en Namen.

Mondiaal

Van Noordwest-Afrika (Marokko) naar Zuid- en Midden-Europa; naar het noorden tot Noord-Engeland, Denemarken en Zuid-Zweden (één vangst in Finland) tot Petersburg. Noord- en Midden-Azië tot Japan.

Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
voor 1950
1950 - 1979
1980 - 1999
2000 - feb 2016
Engelse naam
Lesser-spotted Pinion
Duitse naam
Rotbraune Ulmeneule
Franse naam
la Cosmie baie
Oud Nederlandse naam
bloedverwant
Synoniemen
Calymnia affinis
Toelichting Nederlandse naam

Cosmia affinis en Cosmia diffinis hebben veel gemeen. Deze soort (Cosmia affinis) heeft ook de iep als belangrijke waardplant en is de donkerste van de twee.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Cosmia: kosmios is gepast, netjes, naar het duidelijke uiterlijk van de soorten binnen dit genus. Deze naam werd al genoemd door Hübner in zijn Tentamen, 1806.
affinis: affinis is staat in relatie tot. Bedoeld wordt C. diffinis en niet C. pyralina zoals Spuler en Macleod beweren; pyralina werd acht jaar later pas beschreven.

Auteursnaam en jaartal
(Linnaeus, 1767)

Actualiteiten

Ontdek meer

Blijf op de hoogte

Ontvang vlindernieuws

Soorten uit dezelfde familie uilen (NOCTUIDAE)

grijze grasuil
Mythimna pudorina

brede-w-uil
Lacanobia w-latinum

bruine groenuil
Anaplectoides prasina

russenuil
Coenobia rufa

zilverhaak
Deltote uncula

levervlek
Euplexia lucipara

alle soorten uit deze familie