crème stipspanner Scopula ternata

De recentste waarnemingen van de crème stipspanner komen van de noordelijke Veluwe.
Familie
spanners (GEOMETRIDAE)
Onderfamilie
Sterrhinae / Scopula ternata
Groep
Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen
(moeilijk tot zeer moeilijk te determineren)
Zeldzaamheid

Zeldzaam. Een soort die slechts weinig wordt waargenomen. De meest recente waarnemingen komen van de noordelijke Veluwe. RL: gevoelig.

Rode lijst
gevoelig

Verspreiding
Vliegtijd
Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 12-15 mm. De vleugels zijn crèmekleurig met een fijne donkergrijze bespikkeling en lijken daardoor enigszins grauw. De zwak golvende, bruinachtige dwarslijnen zijn niet scherp afgetekend maar altijd wel goed zichtbaar, met uitzondering van de binnenste dwarslijn die soms erg vaag is. De middenstip op de vleugels ontbreekt. De franjelijn, indien zichtbaar, is dun. Het mannetje is over het algemeen groter, is intenser bespikkeld, en heeft onduidelijker dwarslijnen dan het vrouwtje.

Gelijkende soorten vlinder

De bosspanner (S. immutata) heeft altijd een zwarte middenstip op de achtervleugel en soms ook op de voorvleugel; verder zijn de dwarslijnen iets meer gegolfd. Zie ook de roomkleurige stipspanner (S. floslactata) en de zoomstipspanner (S. umbelaria).

Bekijk de gedetailleerde verschillen met illustraties tussen zeven Scopula- en drie Idaea-soorten.

zoomstipspanner
Scopula umbelaria
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

bosspanner
Scopula immutata
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

roomkleurige stipspanner
Scopula floslactata
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

Gelijkende soorten rups

Zwartstipspanner (Scopula nigropunctata), prachtstipspanner (Scopula marginepunctata), ligusterstipspanner (Scopula imitaria), witroze stipspanner (Scopula emutaria), bosspanner (Scopula immutata), roomkleurige stipspanner (Scopula floslactata) en vals witje (Siona lineata).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

zwartstipspanner
Scopula nigropunctata
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

witroze stipspanner
Scopula emutaria
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

ligusterstipspanner
Scopula imitaria
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

roomkleurige stipspanner
Scopula floslactata
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

bosspanner
Scopula immutata
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

prachtstipspanner
Scopula marginepunctata
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

vals witje
Siona lineata
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

Vliegtijd en gedrag

Juni-begin augustus. De vlinders komen op licht en kunnen overdag opgejaagd worden uit lage vegetatie.

Levenscyclus

Rups: juni-mei. De rupsen groeien erg langzaam. De soort overwintert als rups en verpopt zich in de strooisellaag of in de grond.

Waardplanten

Vooral bosbes.

Habitat

Heiden, bossen en veengebieden die grenzen aan naaldbos.

Zeldzaamheid

Zeldzaam. Een soort die slechts weinig wordt waargenomen. De meest recente waarnemingen komen van de noordelijke Veluwe. RL: gevoelig.

België

Zeer zeldzaam. Wijdverbreid in veengebieden van de Hoge Ardennen. Elders ontbrekend; zeer lokaal in Luxemburg.

Mondiaal

Van Spanje, West- en Midden-Europa (inclusief Engeland) via de gematigde zone tot Oost-Azië. In Scandinavië tot de Noordkaap (uitzonderlijk voor spanners); in het zuiden: de Pyreneeën, de Alpen en via de Karpaten tot het Altaj-gebergte.

Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
voor 1950
1950 - 1979
1980 - 1999
2000 - feb 2016
Engelse naam
Smokey Wave
Duitse naam
Heidelbeer-Kleinspanner
Toelichting Nederlandse naam

De stipspanners hebben een meer of minder duidelijke middenstip op voor- en ook vaak op achtervleugels. Nagenoeg alle Scopula's en Idaea's zijn stipspanners. Crème  wijst op de grondkleur van deze vlinder.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Scopula: scopula is een kleine borstel. Bedoeld wordt een uitschuifbaar schubbenborsteltje op het scheenbeen van een aantal mannetjes van dit genus.
ternata: terni is ieder drie; de drie lijnen op alle vier de vleugels. Macleod denkt aan de drie bleke lijnen op de rug van de rups, maar vanwaar dan 'ieder' ? In ieder geval was in 1802 de levenscyclus nog onbekend.

Auteursnaam en jaartal
Schrank, 1802

Actualiteiten

Ontdek meer

Blijf op de hoogte

Ontvang vlindernieuws

Soorten uit dezelfde familie spanners (GEOMETRIDAE)

essenspanner
Ennomos fuscantaria

aangebrande spanner
Ligdia adustata

witbandspanner
Spargania luctuata

halvemaanvlinder
Selenia tetralunaria

scherphoekbandspanner
Euphyia unangulata

lindeherculesje
Selenia lunularia

alle soorten uit deze familie