dennenbandspanner Pungeleria capreolaria

Familie
spanners (GEOMETRIDAE)
Onderfamilie
Ennominae / Pungeleria capreolaria
Groep
Nachtvlinder die zowel dagactief als nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen
(goed op gelijkende soorten letten)
Zeldzaamheid

Zeldzaam. Een zuidelijke soort die vanaf 1978 in ons land voorkomt; wordt de laatste jaren steeds vaker waargenomen, mogelijk als gevolg van de warmere winters. Vrijwel alle waarnemingen komen uit het oosten van het land. RL: gevoelig.

Rode lijst
gevoelig

Verspreiding
Vliegtijd
Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte:14-19 mm. Deze spanner heeft een grauw grijs met lichtbruine kleur en regelmatig getande dwarslijnen waarvan de tanden zijn geaccentueerd door zwarte streepjes op de aderen. De vleugel is bestrooid met groepjes donkere schubben in de vorm van fijne langgerekte vlekjes, langs de binnenzijde van de buitenste dwarslijn soms zo sterk dat het middenveld hierdoor deels donker opgevuld is. Halverwege dit veld bevindt zich een langgerekte middenvlek. In de vleugelpunt bevindt zich een vleugelstreepje met een donker driehoekje.

Gelijkende soorten vlinder

Deze spanner lijkt wel wat op de wortelhoutspanner (Eulithis prunata), maar is grijs van kleur in plaats van bruin, en heeft een minder grillig gegolfde donkere middenband.

wortelhoutspanner
Eulithis prunata
GEOMETRIDAE: Ennominae

Gelijkende soorten rups

Hoekbanddennenspanner (Pennithera firmata), sparspanner (Thera variata), schijn-sparspanner (Thera britannica), naaldboomspanner (Thera obeliscata), jeneverbesspanner (Thera juniperata), streepjesdwergspanner (Eupithecia intricata), lariksdwergspanner (Eupithecia lariciata), dennenspanner (Bupalus piniaria), lariksspanner (Macaria signaria) en gerimpelde spanner (Macaria liturata).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

jeneverbesspanner
Thera juniperata
GEOMETRIDAE: Ennominae

hoekbanddennenspanner
Pennithera firmata
GEOMETRIDAE: Ennominae

schijn-sparspanner
Thera britannica
GEOMETRIDAE: Ennominae

lariksspanner
Macaria signaria
GEOMETRIDAE: Ennominae

lariksdwergspanner
Eupithecia lariciata
GEOMETRIDAE: Ennominae

sparspanner
Thera variata
GEOMETRIDAE: Ennominae

dennenspanner
Bupalus piniaria
GEOMETRIDAE: Ennominae

gerimpelde spanner
Macaria liturata
GEOMETRIDAE: Ennominae

streepjesdwergspanner
Eupithecia intricata
GEOMETRIDAE: Ennominae

naaldboomspanner
Thera obeliscata
GEOMETRIDAE: Ennominae

Vliegtijd en gedrag

In het buitenland, afhankelijk van de hoogte: mei-eind september. De vlinders kunnen overdag rustend op boomstammen of soms vliegend worden aangetroffen; 's nachts komen ze op licht.

Levenscyclus

Rups: in het buitenland eind april-eind juni.

Waardplanten

Spar.

Habitat

In het buitenland: naaldbossen en gemengde bossen.

Zeldzaamheid

Zeldzaam. Een zuidelijke soort die vanaf 1978 in ons land voorkomt; wordt de laatste jaren steeds vaker waargenomen, mogelijk als gevolg van de warmere winters. Vrijwel alle waarnemingen komen uit het oosten van het land. RL: gevoelig.

België

Zeer zeldzaam in Vlaanderen. Zwervers werden recent waargenomen in Limburg en Antwerpen; populaties wellicht aanwezig in de boscomplexen rond Brussel. In Wallonië vrij zeldzaam en wijdverbreid, lokaal (in Luik en Luxemburg) vrij algemeen.

Mondiaal

De dennenbandspanner komt voor in West-, Midden- en Zuid Duitsland, Silezië, Oostenrijk, Hongarije, Zwitserland, Midden-Frankrijk, Noord- en Midden-Italië en de bergen van de Zuidelijke Balkan.

Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
voor 1950
1950 - 1979
1980 - 1999
2000 - feb 2016
Duitse naam
Brauner Nadelwald-Spanner
Franse naam
la Phalène du sapin
Toelichting Nederlandse naam

De bandspanners hebben een bandtekening dwars over de vleugels.
De waardplanten van deze bandspanner zijn naaldbomen en wellicht is de den daar een belangrijke van.

Meer over Nederlandse namen

Auteursnaam en jaartal
(Denis & Schiffermüller, 1775)

Actualiteiten

Ontdek meer

Blijf op de hoogte

Ontvang vlindernieuws

Soorten uit dezelfde familie spanners (GEOMETRIDAE)

kleine voorjaarsspanner
Agriopis leucophaearia

vliervlinder
Ourapteryx sambucaria

hopdwergspanner
Eupithecia assimilata

vingerhoedskruiddwergspanner
Eupithecia pulchellata

oranje agaatspanner
Eulithis testata

gele kustspanner
Aspitates ochrearia

alle soorten uit deze familie