egelskopboorder Globia sparganii

Familie
uilen (NOCTUIDAE)
Onderfamilie
Hadeninae / Globia sparganii
Groep
Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen
(goed op gelijkende soorten letten)
Zeldzaamheid

Algemeen. Komt verspreid over het land voor. RL: kwetsbaar.

Rode lijst
kwetsbaar

Verspreiding
Vliegtijd
Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 15-18 mm. De achterrand van de voorvleugel maakt een vrijwel rechte hoek met de voorrand en het uiteinde van het achterlijf steekt in rust opvallend onder de vleugels uit. De voorvleugel heeft een vrij effen, vaak iets bespikkelde, ondergrond die varieert van oranjeachtig tot crèmekleurig. Vanuit de vleugelwortel loopt een donkere veeg over het midden van de vleugel met daarop soms een zwart vlekje in het wortelveld en meestal twee zwarte vlekjes in het middenveld. Kenmerkend is de dikke zwarte, soms onderbroken omranding van de binnenste lob van de niervlek, die zelf overigens nauwelijks zichtbaar is; deze donkere omranding maakt eveneens deel uit van de donkere veeg op de vleugel. Voorbij de niervlek vervaagt de donkere veeg, maar in het zoomveld ligt vaak nog een donkere uitloper daarvan. Van de centrale dwarslijnen is met name de buitenste meestal goed zichtbaar als een rij zwarte streepjes of stippen. De franjelijn is altijd duidelijk te zien als een rij halvemaanvormige vlekjes. De achtervleugel is doorgaans donker gestreept.

Kenmerken rups

Tot 50 mm; lang en slank; lichaam doorschijnend geelachtig groen met vier donkergroene lengtestrepen over de rug en een lengtestreep over de spiracula; spiracula roodachtig met zwarte rand; kop glimmend lichtbruin.

Gelijkende soorten vlinder

De moerasplantenboorder (G. algae) mist de gestippelde franjelijn en de niervlek bestaat slechts uit een klein donker vlekje; het mannetje is bovendien oranjebruin van kleur. Zie ook de lisdoddeboorder (Nonagria typhae), de geelbruine rietboorder (A. dissoluta) en de stippelrietboorder (Protarchanara brevilinea).

lisdoddeboorder
Nonagria typhae
NOCTUIDAE: Hadeninae

geelbruine rietboorder
Archanara dissoluta
NOCTUIDAE: Hadeninae

moerasplantenboorder
Globia algae
NOCTUIDAE: Hadeninae

stippelrietboorder
Protarchanara brevilinea
NOCTUIDAE: Hadeninae

Gelijkende soorten rups

Moerasplantenboorder (Globia algae).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

moerasplantenboorder
Globia algae
NOCTUIDAE: Hadeninae

Vliegtijd en gedrag

Begin juli-begin oktober in één generatie. De vlinders komen op licht en zwerven daarbij soms ver weg van het leefgebied.

Levenscyclus

Rups: mei-augustus. De rups leeft in de stengel van de waardplant en verpopt zich met de kop naar beneden gericht in een stengel bij een van tevoren gemaakt gat. De soort overwintert als ei op een blad van de waardplant.

Waardplanten

Lisdodde, grote egelskop, gele lis en mattenbies.

Habitat

Slootkanten, rivieroevers, moerassen en poelen in bosachtige gebieden.

Zeldzaamheid

Algemeen. Komt verspreid over het land voor. RL: kwetsbaar.

België

In Vlaanderen zeldzaam, maar wijdverbreid in alle provincies. In Wallonië zeer zeldzaam, met recente waarnemingen in Luik, Luxemburg en Namen.

Mondiaal

Lokaal in Europa, noordelijk tot Zuid-Engeland, Zuid-Noorwegen, Zuid-Zweden, Zuid-Finland en Estland. Naar het zuiden tot Noord-Spanje, Midden-Italië en Noord-Griekenland. In Voor-Azië ,Turkije, Syrië, Zuidwest-Iran. Verder via Noord-Azië tot Korea en Japan.

Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
voor 1950
1950 - 1979
1980 - 1999
2000 - feb 2016
Engelse naam
Webb's Wainscot
Duitse naam
Igelkolben-Schilfeule
Franse naam
la Noctuelle du rubanier
Synoniemen
Nonagria sparganii, Archanara sparganii, Capsula sparganii
Toelichting Nederlandse naam

De rupsen van veel uiltjes dringen door in de stengel van planten; ze eten en groeien daar.
De rups van deze soort leeft in oever- en moerasplanten, daarbij zit ook de grote egelskop.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

sparganii: Sparganium erectum is grote egelskop, een waardplant van deze soort.

Auteursnaam en jaartal
(Esper, 1790)

Actualiteiten

Ontdek meer

Blijf op de hoogte

Ontvang vlindernieuws

Soorten uit dezelfde familie uilen (NOCTUIDAE)

astermonnik
Cucullia asteris

akkerwinde-uil
Tyta luctuosa

heide-schaaruil
Papestra biren

lichtgrijze uil
Lithophane ornitopus

smalvleugelrietboorder
Chilodes maritima

alle soorten uit deze familie