Vlinderstichting Natuurinclusief in de openbare ruimte

Met een steeds verdere verstedelijking en toenemende druk in het landelijk gebied wordt het belang van natuurkwaliteit buiten natuurgebieden alsmaar groter. Om die natuur in stand te houden én te verbeteren is het nodig om in plekken zoals de openbare ruimte, infrastructuur, bedrijventerreinen en op particuliere grond aandacht te besteden aan biodiversiteit.

Er zijn veel verschillende partijen die een rol spelen in de inrichting van de (openbare) ruimte. We zien dat steeds meer van die organisaties aandacht hebben voor duurzaamheid en natuur. Wanneer er in activiteiten bewust ruimte voor natuur wordt gecreëerd spreken we van ‘natuurinclusief werken’. Het streven is daarbij het voorkomen van natuurschade, het benutten van natuurlijke kansen en het verbeteren van de natuurkwaliteit, zodat de 70% van de Nederlandse natuur die niet wordt beschermd wordt versterkt (definitie volgens Agenda Natuurinclusief), Natuurinclusief werken wordt een steeds breder bekend begrip, maar stuit ook nog steeds op weerstand, onbegrip en gebrek aan kennis. Veel (zo niet alle) grotere gemeenten hebben een eigen ecoloog (of meerdere) in dienst, maar middelgrote en kleinere gemeenten niet, met gebrek aan kennis en ervaring als gevolg. Hetzelfde geldt voor veel bedrijven, ingenieursbureaus en netbeheerders.

Als Vlinderstichting maken we ons sterk voor het behoud en herstel van vlinders en libellen in Nederland en Europa, óók buiten natuurgebieden. Met onze jarenlange ervaring om publieke én private organisaties te stimuleren en adviseren om natuur mee te nemen, spelen wij een sleutelrol in het gangbaarder maken van natuurinclusief werken. Door natuurinclusief werken tot standaard te maken, zorgen we ervoor dat op veel verschillende soorten plekken óók ruimte is voor natuur en de biodiversiteit kan verbeteren. Op deze pagina lichten wij toe hoe wij werken aan natuurinclusief!

Wij zien dat natuurinclusief werken een aantal eigenschappen heeft:

• Bij activiteiten buiten natuurgebieden en buiten landbouwpercelen is bewust aandacht en ruimte voor biodiversiteit, zoals:  

1. in de openbare ruimte 
2. bij infrastructuur: langs wegen en spoorwegen, onder hoogspanningsmasten en bij watergangen en dijken 
3. op bedrijventerreinen 
4. op particuliere grond 

• Bij activiteiten wordt natuurschade zoveel mogelijk voorkomen, natuurlijke kansen benut en de natuurkwaliteit verbeterd, zodat de 70% van de Nederlandse natuur die niet wordt beschermd, wel wordt versterkt. 

Om natuurinclusief werken naar een hoger niveau te tillen streven wij vanuit de Vlinderstichting de volgende strategische doelen na:

1. Ecologisch bermbeheer als standaard: Ecologisch bermbeheer wordt als de standaardpraktijk in Nederland geïmplementeerd, zodat bermen niet alleen functioneel zijn (bijvoorbeeld voor verkeer en veiligheid), maar ook bijdragen aan de biodiversiteit. 
2. Biodiversiteit bevorderen vanuit andere perspectieven: Biodiversiteit wordt niet alleen als natuurdoelstelling gezien, maar is ook vanuit andere perspectieven belangrijk, zoals veiligheid, gezondheid en sociale meerwaarde. 
3. Met de juiste kennis bijdragen aan een effectieve implementatie en uitvoering: We verspreiden kennis en expertise over natuurinclusief werken door praktische en toegankelijke informatie beschikbaar te stellen aan gemeenten, bedrijven, ingenieursbureaus en andere relevante partijen, zodat zij natuurinclusief beleid en projecten effectief kunnen implementeren. 

Om die doelen te kunnen bereiken hebben wij daarom de volgende ambities:

• Beleefbare biodiversiteit in de stad/bebouwde omgeving neemt toe: Door ons werk neemt het aantal vlinders en bijen in stadstuinen en openbare groenvoorzieningen toe. 
• Andere partijen aanzetten tot actie: We stimuleren gemeenten, bedrijven en andere relevante organisaties om natuurinclusief te werken en maatregelen te implementeren, zodat zij actief bijdragen aan biodiversiteitsverbetering. 
• Ondersteuning van iedereen die bijdraagt aan een openbare ruimte vol vlinders en libellen: We bieden praktische ondersteuning aan partijen die een bijdrage willen leveren voor vlinders en libellen of biodiversiteit in de openbare ruimte, bijvoorbeeld door het aanbieden van trainingen over het vergroenen van tuinen en het creëren van vlindervriendelijke omgevingen.  
• Natuur als waardevolle toevoeging, niet alleen als kostenpost: Natuur wordt gezien als een waardevolle toevoeging i.p.v. alleen als kostenpost, doordat we de bredere meerwaarde van natuur inzichtelijk maken.  

Hoe werken wij als de Vlinderstichting aan natuurinclusief?

• We passen omdenken toe en hanteren een breed perspectief 
• We zien natuurinclusief werken als méér dan alleen soortenkennis; we werken pragmatisch in een ecologische context 
• We denken vanuit een landschapsbenadering 
• We hebben aandacht voor cultuur- en gedragsverandering 

Wat maakt ons als de Vlinderstichting geschikt voor natuurinclusief werken?

• Jarenlange ervaring met natuurinclusief werken, stimuleren en adviseren 
• Breed netwerk in de private en publieke sector 
• Kennis van vlinders, libellen en andere bestuivende insecten (bijv. bijen en zweefvliegen), als indicatorsoorten voor biodiversiteit (data, ecologische- en praktijkkennis): we baseren ons op bestaande kennis 
• Ervaring met interne processen, we spreken de taal van diverse partijen 

We helpen organisaties, overheden, bedrijfsleven en andere partijen op verschillende manieren om natuurinclusief te werken:

• Advies: onderzoek en adviezen over beleid en beheer, zodat de leefomstandigheden van vlinders en libellen verbeteren en natuur een onderdeel wordt van gangbare werkwijzen en andere werkvelden 
• Inspiratie en educatie: voorlichting en educatie om het belang van het behoud en de bescherming van vlinders en libellen onder de aandacht te brengen, en om een draagvlak te creëren (bijvoorbeeld voorlichting over tuinieren, lezingen en tentoonstellingen) 
• Coaching en begeleiden: bijstaan van interne vergroting van draagvlak voor biodiversiteit, overtuigen en natuurkoppelkansen door workshops, inspiratiesessies op maat of ontwikkelen van visies en beleidsplannen. 
• Onderzoek/monitoring: Doen, leren, beter doen. We doen blijvend onderzoek naar de daadwerkelijke effecten van natuurinclusief werken op de biodiversiteit. 

Daarbij richten wij ons op een breed scala aan doelgroepen, partijen die allemaal een rol hebben in de ruimte buiten natuurgebieden:

• Overheden 
• Infra-/netbeheerders 
• Ingenieursbureaus 
• Bouwbedrijven 
• Inwoners 

We hebben jarenlange ervaring met natuurinclusief werken, stimuleren en adviseren. Hier zie je een greep uit projecten waar we aan werken of hebben gewerkt:

• Advies 
  De Vlinderstichting | Vlindervlucht Gelderland: natuurvriendelijke sportparken 
  De Vlinderstichting | Biodiversiteit bij Philips 
  NS en ProRail brengen natuur op stations in kaart 
  Advies voor Cascade: Routekaart voor bestuivers ontwikkeld, zodat delfstoffenwinners bij kunnen dragen aan leefgebied voor bestuivers 

• Inspiratie en educatie 
  De Vlinderstichting | Idylle
  De Vlinderstichting | Jaarrond Tuintelling
  De Vlinderstichting | Kleurkeur

• Coaching en begeleiden 
  De Vlinderstichting | Groene tafel 'Natuur en sport' (Afgerond)
  De Vlinderstichting | Infranatuur
  De Vlinderstichting | Kleurkeur

• Onderzoek/monitoring 
  Betrokken bij NL2120 voor het beoordelen van het effect van Nature Based Solutions op biodiversiteit NL2120 - Elevating Nature-based Solutions 
• Verkenning Ecologisch bermbeheer in Nederland