beverneldwergspanner Eupithecia pimpinellata

Familie
spanners (GEOMETRIDAE)
Onderfamilie
Larentiinae / Eupithecia pimpinellata
Groep
Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen
(moeilijk tot zeer moeilijk te determineren)
Zeldzaamheid

Zeer zeldzaam. De soort is verspreid over het land op slechts enkele plaatsen waargenomen. 

Rode lijst
verdwenen

Verspreiding
Vliegtijd
Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 11-12 mm. De grondkleur van de voorvleugel is kaneelkleurig, uitgezonderd de soms voorkomende melanistische zwarte vormen. Op de voorvleugel bevinden zich duidelijke fijne dwarslijntjes die aan de voorrand van de voorvleugel donker afgezet zijn, zodat een rijtje donkere vlekjes ontstaat. De middenstip is groot en langgerekt. Langs de achterrand ligt een dunne witte golflijn en soms een kleine witte vlek in de binnenrandhoek.

Kenmerken rups

22-24 mm. Lijf gewoonlijk lichtgroen met purperachtige lijnen op de rug en subdorsaal die variëren in intensiteit; een andere vorm van de rups is helemaal roodachtigpurper op de rug met een bleke witachtig groene streep op de flanken.

Gelijkende soorten vlinder

De egale dwergspanner (E. absinthiata) heeft een meer roodachtige tint en minder grijs langs de voorrand. De klokjesdwergspanner (E. denotata) heeft doorgaans geen duidelijke vlekken langs de voorrand van de voorvleugel.

klokjesdwergspanner
Eupithecia denotata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

egale dwergspanner
Eupithecia absinthiata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

Gelijkende soorten rups

Zwartvlekdwergspanner (Eupithecia centaureata), heidedwergspanner (Eupithecia satyrata), egale dwergspanner (Eupithecia absinthiata), schermbloemdwergspanner (Eupithecia tripunctaria), smalvleugeldwergspanner (Eupithecia nanata), jeneverbesdwergspanner (Eupithecia pusillata),v-dwergspanner (Chloroclystis v-ata), zwartkamdwergspanner (Gymnoscelis rufifasciata), guldenroededwergspanner (Eupithecia virgaureata), voorjaarsdwergspanner (Eupithecia abbreviata), eikendwergspanner (Eupithecia dodoneata) en vingerhoedskruiddwergspanner (Eupithecia pulchellata).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

guldenroededwergspanner
Eupithecia virgaureata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

smalvleugeldwergspanner
Eupithecia nanata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

schermbloemdwergspanner
Eupithecia tripunctaria
GEOMETRIDAE: Larentiinae

jeneverbesdwergspanner
Eupithecia pusillata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

heidedwergspanner
Eupithecia satyrata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

zwartkamdwergspanner
Gymnoscelis rufifasciata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

v-dwergspanner
Chloroclystis v-ata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

eikendwergspanner
Eupithecia dodoneata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

voorjaarsdwergspanner
Eupithecia abbreviata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

egale dwergspanner
Eupithecia absinthiata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

zwartvlekdwergspanner
Eupithecia centaureata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

vingerhoedskruiddwergspanner
Eupithecia pulchellata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

Vliegtijd en gedrag

Eind juni-eind augustus in één generatie. De vlinders vliegen vanaf de schemering en komen op licht; verder worden ze nauwelijks gezien.

Levenscyclus

Rups: juli-oktober. De rups leeft op de bloemen van de waardplant. De soort overwintert als pop in een cocon in de strooisellaag.

Waardplanten

Kleine en grote bevernel; ook andere schermbloemigen.

Habitat

Kalkgraslanden, steengroeven, wegbermen, bosranden en duinen.

Zeldzaamheid

Zeer zeldzaam. De soort is verspreid over het land op slechts enkele plaatsen waargenomen. 

België

Zeer zeldzaam in het hele land. Vroeger bekend uit alle provincies behalve Antwerpen en Limburg, recent waargenomen op enkele locaties in Oost-Vlaanderen en Namen.

Mondiaal

In Europa dezelfde verspreiding als C. legatella; in het noorden echter naast Denemarken ook zeer lokaal in de zuidpunt van Zweden; in het zuiden: van Marokko (ssp. plumbeata Staudinger, 1901) tot Klein-Azië.

Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
voor 1950
1950 - 1979
1980 - 1999
2000 - feb 2016
Engelse naam
Pimpinel Pug
Duitse naam
Bibernellen-Blütenspanner
Franse naam
l'Eupithécie du boucage
Synoniemen
Tephroclystia pimpinellata
Toelichting Nederlandse naam

Alle soorten uit het Genus Eupithecia plus nog een aantal andere kleine spanners zijn samengebracht onder de groepsnaam dwergspanner.
Grote en kleine bevernel zijn belangrijke waardplanten van deze dwergspanner.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Eupithecia: eu betekent goed, goedig en pithex, pithekos betekent een dwerg. De vlinders hebben een aantrekkelijk uiterlijk en zijn klein. Haworth schrijft: mooie vlinders, als ze rusten zien ze er prachtig uit: de vleugels gespreid en vlak, elegant gedrukt tegen de ondergrond; eigenlijk helemaal ontworpen om ze in vlinderkasten te verzamelen.

Pimpinellata: Pimpinella saxifraga is kleine bevernel, die de voedselplant van de rups is.

Auteursnaam en jaartal
(Hübner, 1813)

Nieuws

Blijf op de hoogte

Ontvang vlindernieuws

Soorten uit dezelfde familie spanners (GEOMETRIDAE)

geveerde walstrospanner
Nebula salicata

bosspanner
Scopula immutata

heidedwergspanner
Eupithecia satyrata

zomerbremspanner
Chesias rufata

gerande spanner
Lomaspilis marginata

wilgendwergspanner
Eupithecia tenuiata

alle soorten uit deze familie