bruine vierbandspanner Xanthorhoe spadicearia

Voorvleugellengte: 12-13 mm. Vrij opvallend is de duidelijke dubbele vlek in het zoomveld, dicht bij de vleugelpunt; bij de meeste verwante soorten is deze vlek minder duidelijk of afwezig. Een ander tamelijk constant kenmerk is de meestal heldere tekening en de duidelijke witte afzetting aan de buitenzijde van de vaak bleke purperbruine middenband. Het lichtbruine bandje dat hier nauw aan grenst, is vrij breed en contrasteert scherp met de grondkleur van de vleugelzoom. Op de onderzijde van de voor- en achtervleugel zit meestal een dikke, zwarte middenstip; de onderzijde van de voorvleugel is doorgaans contrastrijk getekend.

Lijkt veel op de vierbandspanner (X. ferrugata). Algemeen wordt aangenomen dat exemplaren met een diep zwarte middenband altijd behoren tot de vierbandspanner en exemplaren met een blekere purperbruine middenband tot de bruine vierbandspanner. De kleur- en contrastvormen die elkaar in het midden raken leveren echter vaak een groot probleem op bij de determinatie. Vaak wordt genoemd dat de vierbandspanner een duidelijkere inkeping aan de binnenzijde van de middenband heeft, dicht bij de voorrand, maar dit kenmerk wordt door anderen in twijfel getrokken. Ook zou de onderkant van de vleugels van de vierbandspanner minder getekend zijn. Beide soorten zijn variabel en sommige exemplaren zijn zonder genitaliënonderzoek niet van elkaar te onderscheiden. Zie ook de grote vierbandspanner (X. quadrifasiata).

Springzaadbandspanner (Xanthorhoe biriviata), koolbandspanner (Xanthorhoe designata), vierbandspanner (Xanthorhoe ferrugata), grote vierbandspanner (Xanthorhoe quadrifasiata), geoogde bandspanner (Xanthorhoe montanata), zwartbandspanner (Xanthorhoe fluctuata), scherphoekbandspanner (Euphyia unangulata) en egale bosrankspanner (Horisme tersata).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

Half april-half oktober in twee, soms drie generaties. De vlinders zitten overdag vaak op bladeren en zijn gemakkelijk op te jagen uit struiken en lage vegetaties. Ze vliegen vanaf de schemering en komen op licht; bij het neerstrijken op het laken houden ze vaak hun vleugels opgeklapt.

Rups: juni-augustus. De soort overwintert als pop in een cocon in de strooisellaag.

Diverse kruidachtige planten, zoals walstro, vogelmuur en klein kruiskruid.

Vooral tuinen, bossen, struwelen, graslanden, moerassen, natte heiden en duinen.

Zeer algemeen. Komt verspreid over het hele land voor. RL: gevoelig.

Algemeen in het hele land.

Vaak verwisseling met X. ferrugata. De meeste Europese landen. In tegenstelling tot ferrugata niet in Portugal en op Corsica en wel uit Albanië en Griekenland (Müller 1996). Beide soorten in het noorden tot de poolcirkel (Skou 1986); in het oosten tot het Sajan-gebergte en Kamtsjatka.

De bandspanners hebben een bandtekening dwars over de vleugels.
Er zijn drie soorten in het Genus Xanthorhoe die aangeduid worden met vierbandspanner (zie Xanthorhoe ferrugata). Hier gaat het om de meest bruine van deze drie.

Meer over Nederlandse namen

Xanthorhoe: xanthos is geel en rhoe is een stroom, een rivier; verwijzend naar de gelige kronkellijnen die een aantal soorten van dit genus kenmerken.
spadicearia: spadix is een bruintint; de kleur van de mediane dwarsband. Deze naam zou meer geschikt geweest zijn voor X. ferrugata.