scherphoekbandspanner Euphyia unangulata

Een zeldzame soort, die zich in noordoostelijke richting uitbreidt, is de scherphoekbandspanner.
Familie
spanners (GEOMETRIDAE)
Onderfamilie
Larentiinae / Euphyia unangulata
Groep
Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen
(goed op gelijkende soorten letten)
Zeldzaamheid

Vrij algemeen. Een soort die vooral wordt waargenomen in Noord-Brabant en daar op sommige plaatsen vrij algemeen kan zijn. In de afgelopen jaren heeft deze soort zich sterk uitgebreid in de noordoostelijke provincies. RL: niet bedreigd.

Rode lijst
niet bedreigd

Verspreiding
Vliegtijd
Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 13-15 mm. De buitenrand van de middenband vormt in het midden een scherpe punt. Deze punt steekt scherp af tegen de aangrenzende witte zone met daarin soms enkele flauwe grijze lijntjes. Meestal is de middenband tamelijk gelijkmatig donker gekleurd. De achtervleugel is grotendeels witachtig met een bruinachtig grijze achterrand.

Gelijkende soorten vlinder

De gewone bandspanner (Epirrhoe alternata) en de bosbandspanner (Epirrhoe rivata) hebben een grilliger gevormde middenband met aan de buitenzijde een stompe punt en zijn vaak wat grijzer getint; bovendien is de achtervleugel sterker getekend. Bij beide soorten zijn er ook witte schubjes boven de donkere middenband, die bij de scherphoekbandspanner ontbreken. De witbandspanner (Spargania luctuata) en de dubbelhoekbandspanner (E. biangulata) hebben allebei een dubbel getand uitsteeksel aan de buitenzijde van de donkere middenband. Zie ook de springzaadbandspanner (Xanthorhoe biriviata).

witbandspanner
Spargania luctuata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

bosbandspanner
Epirrhoe rivata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

dubbelhoekbandspanner
Euphyia biangulata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

gewone bandspanner
Epirrhoe alternata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

springzaadbandspanner
Xanthorhoe biriviata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

Gelijkende soorten rups

Springzaadbandspanner (Xanthorhoe biriviata), koolbandspanner (Xanthorhoe designata), bruine vierbandspanner (Xanthorhoe spadicearia), vierbandspanner (Xanthorhoe ferrugata), grote vierbandspanner (Xanthorhoe quadrifasiata), geoogde bandspanner (Xanthorhoe montanata), zwartbandspanner (Xanthorhoe fluctuata) en egale bosrankspanner (Horisme tersata).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

springzaadbandspanner
Xanthorhoe biriviata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

koolbandspanner
Xanthorhoe designata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

zwartbandspanner
Xanthorhoe fluctuata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

bruine vierbandspanner
Xanthorhoe spadicearia
GEOMETRIDAE: Larentiinae

vierbandspanner
Xanthorhoe ferrugata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

grote vierbandspanner
Xanthorhoe quadrifasiata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

geoogde bandspanner
Xanthorhoe montanata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

egale bosrankspanner
Horisme tersata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

Vliegtijd en gedrag

Eind april-half augustus in twee generaties. De vlinders kunnen overdag uit struiken en andere vegetatie worden opgejaagd. Ze vliegen vanaf de schemering en komen op licht.

Levenscyclus

Rups: juni-september. De soort overwintert als pop in de grond.

Waardplanten

Vooral vogelmuur, maar ook andere soorten muur.

Habitat

Vooral heiden en gemengde bossen.

Zeldzaamheid

Vrij algemeen. Een soort die vooral wordt waargenomen in Noord-Brabant en daar op sommige plaatsen vrij algemeen kan zijn. In de afgelopen jaren heeft deze soort zich sterk uitgebreid in de noordoostelijke provincies. RL: niet bedreigd.

België

Vrij zeldzaam in het hele land, vooral in het oosten. Komt wijdverbreid voor in lage aantallen, maar zeldzaam in Oost-Vlaanderen en afwezig in West-Vlaanderen.

Mondiaal

In het westen grotendeels als E. biangulata. Naar het oosten tot Kamtsjatka en Japan; daar werden meerdere ondersoorten beschreven (gracilaria Bang-Haas 1906; tonnaichana Matsumura 1925; renei Bryk 1948). Ook in Noord-Amerika. In Scandinavië veel verder naar het noorden, in het zuiden ook in Griekenland, maar niet in Turkije.

Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
voor 1950
1950 - 1979
1980 - 1999
2000 - feb 2016
Engelse naam
Sharp-angled Carpet
Duitse naam
Einzahn-Winkelspanner
Franse naam
la Cidarie à bec
Synoniemen
Melanippe amniculata, Larentia unangulata
Toelichting Nederlandse naam

De bandspanners hebben een bandtekening dwars over de vleugels.
De buitenrand van de middenband toont in het midden een scherpe punt. Zie ook: 'toelichting wetenschappelijke naam'.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Euphyia: euphuia is er goed uitzien, lovend, prijzend.
unangulata: unangulatus is enkelvoudig gehoekt, wijzend op de enkele tand die vanuit de middenband richting achterrand wijst.

Auteursnaam en jaartal
(Haworth, 1809)

Actualiteiten

Ontdek meer

Blijf op de hoogte

Ontvang vlindernieuws

Soorten uit dezelfde familie spanners (GEOMETRIDAE)

berkenwintervlinder
Operophtera fagata

meidoornspanner
Theria primaria

roestige stipspanner
Idaea inquinata

puntige zoomspanner
Epione repandaria

gewone spikkelspanner
Ectropis crepuscularia

witroze stipspanner
Scopula emutaria

alle soorten uit deze familie