roestuil Mniotype satura

Familie
uilen (NOCTUIDAE)
Onderfamilie
Hadeninae / Mniotype satura
Groep
Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen
(goed op gelijkende soorten letten)
Zeldzaamheid

Vrij zeldzaam. Komt vrijwel alleen voor op de Veluwe en op de zandgronden in Friesland en in Drenthe; daarbuiten af en toe een waarneming. RL: bedreigd.

Rode lijst
bedreigd

Verspreiding
Vliegtijd
Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 19-23 mm. Deze uil vertoont enige gelijkenis met sommige Apamea-soorten; de voorvleugel is tamelijk breed en heeft vaak een groenige glans. Een belangrijk kenmerk wordt gevormd door de grote roodachtig bruine vlekken in het zoomveld; deze vlekken vormen samen doorgaans een brede band die contrasteert met de grijsachtig bruine grondkleur van de vleugel. Ook in het wortel- en middenveld bevinden zich roodachtig bruine vlekken, waarvan vooral de ringvlek en de niervlek opvallend zijn. Net als bij enkele verwante soorten ligt in het middenveld, evenwijdig aan de binnenrand, een korte dikke zwarte streep. Langs de zoom van de achtervleugel ligt een donkere halvemaanvormige vlek. Aan de bovenzijde van het borststuk bevindt zich een roodachtige kuif.

Gelijkende soorten vlinder

De adusta-uil (M. adusta) is kleiner en smaller, de centrale dwarslijnen zijn witachtig en de uilvlekken wit omrand; de achtervleugel is witter en mist de donkere halvemaanvormige vlek langs de zoom. De adusta-uil is bovendien vooral een voorjaarssoort, terwijl de roestuil in de nazomer en de herfst vliegt. De graswortelvlinder (Apamea monoglypha) heeft een langere, smallere voorvleugel en mist de roodachtig bruine tekening.

adusta-uil
Mniotype adusta
NOCTUIDAE: Hadeninae

graswortelvlinder
Apamea monoglypha
NOCTUIDAE: Hadeninae

Gelijkende soorten rups

Sierlijke voorjaarsuil (Orthosia gracilis), variabele voorjaarsuil (Orthosia incerta), tweestreepvoorjaarsuil (Orthosia cerasi), nunvlinder (Orthosia gothica), katwilguiltje (Brachylomia viminalis), bruine essenuil (Lithophane semibrunnea), gageluil (Lithophane lamda), eikenuiltje (Dryobotodes eremita), hyena (Cosmia trapezina), gele granietuil (Polymixis flavicincta) en maanuiltje (Cosmia pyralina).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

gageluil
Lithophane lamda
NOCTUIDAE: Hadeninae

maanuiltje
Cosmia pyralina
NOCTUIDAE: Hadeninae

sierlijke voorjaarsuil
Orthosia gracilis
NOCTUIDAE: Hadeninae

bruine essenuil
Lithophane semibrunnea
NOCTUIDAE: Hadeninae

gele granietuil
Polymixis flavicincta
NOCTUIDAE: Hadeninae

katwilguiltje
Brachylomia viminalis
NOCTUIDAE: Hadeninae

hyena
Cosmia trapezina
NOCTUIDAE: Hadeninae

eikenuiltje
Dryobotodes eremita
NOCTUIDAE: Hadeninae

nunvlinder
Orthosia gothica
NOCTUIDAE: Hadeninae

variabele voorjaarsuil
Orthosia incerta
NOCTUIDAE: Hadeninae

tweestreepvoorjaarsuil
Orthosia cerasi
NOCTUIDAE: Hadeninae

Vliegtijd en gedrag

Half juli-half oktober in één generatie. De vlinders komen op smeer en bezoeken bloemen van struikhei.

Levenscyclus

Rups: mei-juni. De rups is vooral ´s nachts actief en verpopt zich in een cocon in de grond. De soort overwintert als ei.

Waardplanten

Diverse houtige planten en loofbomen, waaronder walstro, bosbes, struikhei, braam, kamperfoelie, wilg, meidoorn en sleedoorn.

Habitat

Vooral open bossen en heiden.

Zeldzaamheid

Vrij zeldzaam. Komt vrijwel alleen voor op de Veluwe en op de zandgronden in Friesland en in Drenthe; daarbuiten af en toe een waarneming. RL: bedreigd.

België

Beperkt tot Wallonië, waar de soort zeldzaam, maar wijdverbreid is ten zuiden van Samber en Maas. Vroeger ook gemeld uit Limburg.

Mondiaal

In Europa vooral in het centrale deel. Naar het noorden tot Zuid-Scandinavië en naar het zuiden tot Noord-Spanje, Midden-Italië, Noord-Griekenland en de Kaukasus. Opgaven van de Britse eilanden zijn twijfelachtig. Wijdverbreid in AzIé tot in het oosten de Koerilen, Korea en Japan.

Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
voor 1950
1950 - 1979
1980 - 1999
2000 - feb 2016
Engelse naam
Beautiful Arches
Duitse naam
Dunkelbraune Waldrandeule
Franse naam
la Noctuelle saturée , le Porphyre
Synoniemen
Blepharita satura, Eumichtis satura, Crino satura, Blepharita porphyrea, Hadena porphyrea, Luperina porphyrea
Toelichting Nederlandse naam

Zowel voor- als achtervleugels hebben een kleur die roestkleurig aandoet.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Mniotype: mnion is mos en tupe is het karakter van. Dit betreft de gelijkenis van het vleugelpatroon met mos. De naam is mogelijk beïnvloed door Antitype (zie A. chi).
satura: satur is rijk aan kleur, met een diepe kleur, aldus de grondkleur van deze soort aanduidend.

Auteursnaam en jaartal
(Denis & Schiffermüller, 1775)

Actualiteiten

Ontdek meer

Blijf op de hoogte

Ontvang vlindernieuws

Soorten uit dezelfde familie uilen (NOCTUIDAE)

schijn-nonvlinder
Panthea coenobita

tweestreepgrasuil
Mythimna turca

sigma-uil
Eugraphe sigma

goudvenstertje
Plusia festucae

oorsilene-uil
Hadena irregularis

zwarte witvleugeluil
Aporophyla nigra

alle soorten uit deze familie