duinworteluil Agrotis ripae

Familie: uilen (NOCTUIDAE)
Onderfamilie: Noctuinae / Agrotis ripae
Groep: Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen: (goed op gelijkende soorten letten)
Zeldzaamheid: Vrij zeldzaam. Komt lokaal voor in de duinen; wordt heel af en toe waargenomen in het binnenland. RL: kwetsbaar.
Rode lijst: kwetsbaar

Verspreiding

Vliegtijd

Kenmerken vlinder: Voorvleugellengte: 14-18 mm. De grondkleur van de voorvleugel is meestal zandkleurig; soms crèmekleurig of grijsachtig. De vleugeltekening is bescheiden en bestaat uit fijne lijnen, uilvlekken en pijlvlekken.
Kenmerken rups: Tot 40 mm; lichaam bleek okerkleurig bruin of matgroen met grijsachtige lengtestrepen en vlekjes en opvallende zwarte spiracula; kop en nekschild lichtbruin.
Gelijkende soorten vlinder: Zie de variabele worteluil (Euxoa cursoria), de bonte worteluil (A. vestigialis) en de variabele silene-uil (Hadena perplexa).; variabele silene-uil
Hadena perplexa
NOCTUIDAE: Noctuinae

bonte worteluil
Agrotis vestigialis
NOCTUIDAE: Noctuinae

variabele worteluil
Euxoa cursoria
NOCTUIDAE: Noctuinae
Gelijkende soorten rups: Zwartvlakworteluil (Euxoa obelisca), graanworteluil (Euxoa tritici), rookkleurige worteluil (Euxoa nigricans), variabele worteluil (Euxoa cursoria), witvlekworteluil (Euxoa lidia), grijze worteluil (Agrotis cinerea), bonte worteluil (Agrotis vestigialis), puta-uil (Agrotis puta), gewone velduil (Agrotis segetum), grote worteluil (Agrotis ipsilon), geoogde worteluil (Agrotis clavis) en gewone worteluil (Agrotis exclamationis).
Let op: de rupsen van de Euxoa- en de Agrotis-soorten zijn erg moeilijk uit elkaar te houden.
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).; zwartvlakworteluil
Euxoa obelisca
NOCTUIDAE: Noctuinae

graanworteluil
Euxoa tritici
NOCTUIDAE: Noctuinae

rookkleurige worteluil
Euxoa nigricans
NOCTUIDAE: Noctuinae

variabele worteluil
Euxoa cursoria
NOCTUIDAE: Noctuinae

witvlekworteluil
Euxoa lidia
NOCTUIDAE: Noctuinae

grijze worteluil
Agrotis cinerea
NOCTUIDAE: Noctuinae

bonte worteluil
Agrotis vestigialis
NOCTUIDAE: Noctuinae

geoogde worteluil
Agrotis clavis
NOCTUIDAE: Noctuinae

grote worteluil
Agrotis ipsilon
NOCTUIDAE: Noctuinae

gewone velduil
Agrotis segetum
NOCTUIDAE: Noctuinae

gewone worteluil
Agrotis exclamationis
NOCTUIDAE: Noctuinae

puta-uil
Agrotis puta
NOCTUIDAE: Noctuinae

Vliegtijd en gedrag: Half mei-begin augustus in één generatie. De vlinders vliegen vanaf de schemering en bezoeken bloemen van onder andere kruiskruid; ze komen op licht en op smeer.
Levenscyclus: Rups: september-maart. De rups foerageert ´s nachts en verbergt zich overdag in het zand. De soort overwintert als volgroeide rups diep in de grond in een cocon, waarin vervolgens in april de verpopping plaatsvindt.
Waardplanten: Allerlei zoutminnende planten, waaronder zeeraket, gewone zoutmelde en stekend loogkruid; ook andere soorten melde en gewoon varkensgras.
Habitat: Vooral (rivier)duinen en stranden.; duinen

rivieroevers

stranden

Zeldzaamheid: Vrij zeldzaam. Komt lokaal voor in de duinen; wordt heel af en toe waargenomen in het binnenland. RL: kwetsbaar.
België: Vrij zeldzaam; lokaal talrijk in de duinen. Ontbreekt in de rest van het land.
Mondiaal: Komt voor in de kuststrook van Noordwest-Afrika, Portugal, Spanje, Frankrijk, heel West-Europa, langs de zuidkust van de Oostzee tot aan Finland, Zuid-Zweden en Zuid-Noorwegen. Binnen dit gebied ook landinwaarts langs (grotere) rivieren en in waterrijke gebieden.
Ontbreekt in Noord-Schotland, Noord-Ierland en langs de Europese Middellandse Zee-kust.
Trend op lange en korte termijn: Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden: Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.; voor 1950

1950 - 1979

1980 - 1999

2000 - feb 2016

Engelse naam

Sand Dart

Duitse naam

Saateule

Franse naam

la Noctulelle du littoral

Synoniemen

Scotia ripae

Toelichting Nederlandse naam

De Agrotis- en Euxoa-soorten werden samengevoegd onder de groepsnaam worteluil. De rupsen hebben een relatie met plantenwortels.
Deze duinworteluil is via zijn waardplanten gebonden aan stranden en rivierduinen.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Agrotis: agrotes is van het veld, iemand van het platte land. Grasland is meer het habitat dan bossen. Deze naam werd als eerste door Hübner voorgesteld (1806).
ripae: ripa, ripae is de oever van een rivier of zoals hier de zeekust, naar de habitat van deze vlinder.

Auteursnaam en jaartal